Nhân dịp không ăn trưa

Trưa nay nhân dịp không ăn gì tôi dịch bài này chơi. Thật ra đây là đoạn cuối trong bài "How I Write" của Umberto Eco, trong cuốn On Literature (xem bìa sách bên dưới), do Martin McLaughlin dịch từ tiếng Ý. Phần đầu của bài viết dài này các bác Tienve đã dịch, nhưng mãi chưa thấy các bác ấy dịch đoạn cuối, chắc vì các bác ấy bận ăn trưa chứ không nhịn ăn như tôi. :)

NIỀM VUI VÀ NỖI BUỒN

Tôi không còn gì khác để nói về cách tôi viết tiểu thuyết. Ngoại trừ việc viết chúng phải mất nhiều năm trời. Tôi không hiểu được những ai viết một năm một cuốn tiểu thuyết;  có thể họ tuyệt vời, và tôi thực sự ngưỡng mộ họ, nhưng tôi không ganh tị với họ. Vẻ đẹp của viết một tiểu thuyết không phải là vẻ đẹp của trận đấu phát trực tiếp, nó là vẻ đẹp của việc phát chậm.

Tôi luôn luôn bực mình khi tôi nhận ra một trong các cuốn tiểu thuyết của tôi đi đến đoạn kết, tức là, theo logic nội tại của nó đã đến lúc nó (anh ta/cô ta) ngừng lại, và tôi cũng ngừng lại; khi tôi để ý rằng nếu mà tôi kéo thêm chút nào nữa thì nó chỉ có tệ hơn. Vẻ đẹp, niềm vui thực sự, là sống sáu, bảy, tám năm trời (lý tưởng là mãi mãi) trong một thế giới mà bạn sáng tạo từng tí một, và thế giới đó đã trở thành của riêng bạn.

Nỗi buồn bắt đầu khi cuốn tiểu thuyết kết thúc.

Đây là lý do duy nhất khiến bạn muốn ngay lập tức viết một cuốn khác.  Nhưng nếu nó không sẵn đó chờ đợi bạn, thì cố hấp tấp cũng chẳng có ích gì.

NGƯỜI VIẾT VÀ NGƯỜI ĐỌC

Tuy nhiên tôi không muốn những lời cuối cùng này lại tự động đẻ ra một quan điểm khác vốn phổ biến đối với những người viết tồi - đó là người ta chỉ viết cho bản thân mình. Đừng tin những người nói như vậy: họ những kẻ tự yêu mình không lương  thiện và dối trá.

Có một thứ duy nhất mà người ta viết cho mình, và đó là cái danh mục đi chợ. Nó giúp bạn nhớ mình phải mua thứ gì, và lúc mua xong mọi thứ rồi bạn có thể hủy nó đi, bởi vì nó chẳng có ích cho ai khác. Mọi thứ khác bạn viết, bạn viết để nói điều gì đó với ai đó.

Tôi thường tự hỏi mình: liệu ngày hôm nay tôi có còn viết không nếu người ta bảo tôi ngày mai một thảm họa vũ trụ sẽ phá hủy cả thế giới, nên ngày mai sẽ không ai đọc những gì tôi viết hôm nay?

Bản năng đầu tiên của tôi là trả lời không.  Sao phải viết nếu không có ai đọc tôi? Bản năng thứ hai của tôi là nói có, nhưng chỉ vì tôi ấp ủ hy vọng mỏng manh rằng, trong thảm họa thiên hà đó, một ngôi sao nào đó biết đâu sẽ sống sót, và trong tương lai ai đó có thể giải mã những dấu hiệu của tôi. Trong trường hợp đó, viết, ngay cả trên rìa ngày tận thế, vẫn còn có ý nghĩa.

Người ta viết chỉ vì có người đọc.  Người nào nói rằng anh ta chỉ viết cho mình thì không hẳn là nói xạo. Mỗi tội anh ta vô thần một cách đáng sợ. Ngay cả từ một quan điểm thế tục nghiêm khắc.

Bất hạnh và khốn khổ thay cho người viết nào không thể giao cảm với một người đọc tương lai.