Tôi và chúng ta

Bài viết của chị Bùi Thị Bích Liên trên Facebook, post  lại chưa có sự đồng ý của tác giả:)  Chị Liên là cũng là tác giả entry Vietnam Airlines - Cùng non sông cất cánh; vậy có thể xem chị Liên là guest blogger của blog này:)


-----------------------

(Với tất cả lòng kính trọng, xin phép được mượn Anh Lưu Quang Vũ tiêu đề này vì hiện giờ tôi chưa nghĩ ra được cái gì phù hợp hơn)

--------------

Vừa dắt xe đạp ra khỏi ngõ nhà người quen, tôi thấy con ngõ đã bị bịt kín bởi một chiếc xe bán tải chở đầy gỗ. Ngõ này không phải là nhỏ so với chuẩn mực thông thường của Hà Nội, nhưng thông thường thì chẳng có xe chở hàng nào được phép vào sâu trong lòng ngõ như thế. Vài thanh niên đứng lố nhố quanh xe - chắc họ là chủ nhân của chiếc xe hoặc của chỗ gỗ này. Thấy bộ mặt ngán ngẩm của tôi, một chàng cất tiếng: "tại người chị to quá nên không đi qua được đấy, giá chị cho em tí thịt thì tốt". Không thấy phản ứng gì, chàng nhanh nhẹn đỡ lấy chiếc xe đạp. Khéo léo tuyệt vời, chàng lách qua khoảng không rộng chừng 25cm cùng với chiếc xe đạp của tôi (chưa bao giờ thử đo, nhưng chắc chiều rộng của ghi đông cũng phải 40cm).

Thế là sự việc được giải quyết nhanh chóng, và ổn thỏa. Mục đích của tôi là ra khỏi ngõ để đi tiếp tới đường cái đã đạt được mà không phải cố gắng gì cả. Tôi không hề có ý định kiện chàng thanh niên về tội xâm phạm uy tín, danh dự, và nhân phẩm của người khác. Tôi chấp nhận sự quá khổ của mình. Tôi thỏa hiệp với cái lý lẽ của chàng rằng chính số kg thịt thừa của tôi là cái lỗi làm tôi không thể lưu thông được bình thường. Tôi cũng ước gì có thể chia cho chàng được ít thịt, nếu thế thì cả hai chúng tôi sẽ cùng đẹp lắm. Sáng thu dịu mát nhưng chàng vẫn cới trần (chắc chàng quen với phòng điều hòa rồi) phô những dẻ sườn mảnh dẻ. Gương mặt chàng khá thanh tú, và như môn sinh vật học đã dạy thì những người có vẻ bề ngoài ưa nhìn thường nhận được sự dễ dãi trong đối xử của người khác. Tôi biết rằng hành động của chàng chứng tỏ rằng chàng cũng có chút gì đó "biết điều". Nơi nào đó trong thâm tâm, chàng có thể thấy có lỗi vì đã chiếm dụng không gian chung, và thấy có trách nhiệm trong việc giải quyết sự rắc rối gây ra cho tôi.

Lách qua phía bên kia của chiếc xe, tôi thấy một, rồi hai, rồi ba người đàn ông đang đứng chờ để được vào ngõ. Mặt họ có vẻ đỏ dần lên vì sự cạn dần của lòng kiên nhẫn. Bỏ tất cả họ lại phía sau, tôi tiếp tục hành trình của mình với nhiều ý nghĩ lộn xộn. Mỗi người chúng ta đều cần một không gian để ngọ nguậy. Và tất cả chúng ta cần một không gian chung để cục cựa. Những loại không gian ấy đang thay đổi với tốc độ chóng mặt. Vẫn biết rằng người Việt chúng ta vô cùng linh hoạt, và truyền thống quý báu "9 bỏ làm 10" là cứu cánh đắc lực, thậm chí là một phần của khả năng sinh tồn trong tiến trình thay đổi này, nhưng hình như cái không gian chung mà chúng ta chia sẻ đang đòi hỏi "9 bỏ làm 12 hoặc thậm chí là 15 hay 20. Vấn đề giữa tôi, xe đạp của tôi và chàng thanh niên với chiếc xe bán tải của chàng có thể giải quyết êm thấm. Nhưng những người đàn ông kia có thể sẽ không nhìn chàng thanh niên giống tôi, đơn giản vì ... họ cũng là đàn ông. Và chàng trai trẻ kia dù có 3 đầu 6 tay thì cũng không thể lách một chiếc xe máy qua một khoảng không 25cm. Tôi không thể có câu trả lời cho những câu hỏi (có thể là rất ngây ngô) của mình. Tôi chỉ biết viết chúng ra, hy vọng sẽ có một ngày mùa thu Hà Nội trả lời cho tôi, sẽ có một ngày từng con đường nhỏ trả lời cho tôi.

A tale of two cities

Anh đã rửa xe cho em chưa?

(Chuyện kể dưới đây hoàn toàn hư cấu. Nếu có trùng hợp chỉ là ngẫu nhiên.)

Vợ đi xa. Niêu tôm chưa kịp vọc thì điện thoại đã reo. Lẩm bẩm trong mồm, sao không đăng ký luôn cái dịch vụ xác định vị trí của Vinaphone cho tiện. Nhấc điện thoại, miệng cười tươi như hoa, cho dù đầu bên kia không thấy mình. Hóa ra vợ chỉ kể chuyện đi thang máy. Vợ bảo, thang máy từ tầng 3 đi xuống, mở ở tầng 1. Thấy đầy người, em đứng chờ mọi người ra rồi mình mới vào. Đang xớ rớ chưa thấy ai ra thì bên trong có người quát, vào thì vào, không vào thì thôi, đứng đấy làm gì. Vẫn không ai ra nên em vào, mặt đỏ lựng. Em bấm tầng 3, rồi ra ở tầng 3. Mọi người đi tiếp lên tầng 5. À, anh đi rửa xe cho em nhé.

Gác điện thoại, tôi đi rửa xe luôn kẻo quên. Ghé chỗ quen, thấy bốn năm người chờ mà chỉ có một thợ. Cậu thợ rửa xe nói giọng miền Trung cười nói, chiều chủ nhật, mấy đứa kia đi chơi hết rồi anh, anh chờ khoảng nửa tiếng. Ngại chờ, tôi đành chạy qua chỗ khác. Thấy một nhà có trưng bảng rửa xe bọt tuyết, tôi ghé vào. Một thanh niên mặc áo thun đen, quần kaki ngang gối, đang rửa một chiếc xe khác trước sân, khẽ gật đầu chào tôi, bảo anh để xe đấy cho em. Một cô gái, nước da bánh mật, tóc cột bằng một sợi dây thun, mặc một bộ đồ thun kiểu ở nhà - tôi đoán là vợ anh rửa xe - từ trong nhà đi ra mời tôi ngồi. Có một người đàn ông và một cậu bé khác - hẳn là hai bố con - cũng đang ngồi chờ. Thấy tôi, người đàn ông nhấc chiếc mũ bảo hiểm đang để trên ghế lên. Tôi kéo chiếc ghế đó ra ngồi cách một tí. Người đàn ông để tờ báo đang cầm trên tay xuống bàn, hơi chếch về phía tôi ngồi. Tôi cười, gật đầu, rồi rút cuốn sách cầm theo ra đọc. Được vài trang, tôi ngẩng lên, nhìn anh thợ rửa xe đang xịt nước. Bọt xà bông trôi xuống, dạt vào một góc sân. Anh đẩy xe ra phía trước, dựng ở đó. Cô gái cầm một mớ khăn khô ra lau. Còn anh đẩy xe của tôi vào bệ rửa.

Trời nhá nhem tối. Xe tôi đã được rửa xong. Tôi trả tiền, cảm ơn cô gái. Cô nói, cảm ơn anh. Tôi phóng xe về. Ngang ngã tư, thấy ô tô xếp một hàng dài, nhưng phía làn xe máy vẫn có thể đi thoải mái.

Vừa về tới nhà, điện thoại lại reo. Vợ bảo, em mới đi mua ô mai về để làm quà. Tôi bảo, anh không ăn ô mai. Vợ nói tiếp, em bảo cô bé bán hàng cho ô mai vào năm túi để tiện chia cho mọi người. Cô bé bán hàng bảo, yêu cầu gì mà yêu cầu lắm thế. Tôi bảo, kệ nó, chắc nó sẽ bị đuổi. Vợ bảo, em thấy bà chủ cửa hàng đứng ngay đấy, mà chẳng nói gì. À, anh đã rửa xe cho em chưa?

Hà Nội thêm một lần tôi đến (IV)

Kem Tràng Tiền

Có một bạn gái Hà Nội khá nổi tiếng – xin phép không nêu tên – bảo với tôi rằng cả đời bạn ấy chỉ thích ăn kem ở hai nơi: thứ nhất là Roma, thủ đô của Ý và thủ đô của kem, và thứ hai là Tràng Tiền. Đúng là ra Hà Nội không thể không ăn kem Tràng Tiền. Và ăn kem Tràng Tiền cứ phải lựa những ngày rét nhất ăn mới thú. Vừa gặm kem, vừa co ro vừa đánh đàn răng, kể cũng là một thú vui tao nhã. Dễ hiểu vì saao trời lạnh buốt tai mà trai gái cứ lũ là lũ lượt vào Tràng Tiền xếp hàng mua kem, và cũng dễ hiểu vì sao các cô bán kem đứng tuổi mặt đăm đăm lạnh hơn kem mà vẫn đắt hàng.

Quán kem Tràng Tiền – gọi đúng là cửa hàng kem Tràng Tiền – có thể là một quán kem thuộc loại độc nhất vô nhị trên thế giới. Kem ngon, và bán với giá chỉ 5.000 nghìn/que. Chắc chẳng ở đâu khác có kem ngon mà rẻ như thế. Cửa hàng nằm trên đường Tràng Tiền – một phố trung tâm Hà Nội, diện tích khá rộng, đủ chỗ để người đến mua kem cho hẳn xe máy vào trong nhà, mua kem, đứng ăn kem, xong rồi dắt xe ra. Nếu bạn không tắt máy xe tức thì có một anh bảo vệ đeo băng đỏ nhắc nhở bằng loa. Trên tường, có treo một bảng thông báo rất to về việc kem Tràng Tiền đã đăng ký bảo hộ thương hiệu, cùng hai bức tranh in trên loại vải thường dùng để in poster, một tranh vẽ (hay chụp) một đài phun nước và tranh kia một vườn hoa nhiều màu. Quán có một WC dạng ngồi xổm dùng chung cho cả nam lẫn nữ. Có lẽ vì khách đến quán ăn kem chỉ chừng 5, 10 phút tối đa mà lại không uống nước gì nên không nhất thiết phải cần nhiều hơn thế.

Độc đáo hơn cả là một bản Nội quy dành cho khách hàng. Nội quy có những nội dung đại loại như phải xếp hàng, không chen lấn, không làm mất trật tự, không được xả rác lung tung. Nói chung, đó là những quy tắc ứng xử thường được hiểu ngầm ở những nơi công cộng khác, ở đây được văn bản hóa, in chữ to và treo trên tường, dưới có ký tên Ban giám đốc. Không thấy quy định vi phạm thì bị chế tài thế nào.

Mồng 5 Tết, tôi và người yêu gửi con cho ông bà ngoại trông rồi tết ra Tràng Tiền ăn kem. Hì hục mãi người yêu cũng mua được mỗi người một que kem cốm và một que kem sô-cô-la. Cả Tết, ăn mãi miến với măng rồi nên ăn kem thật thích. Đứng lẫn giữa các nam thanh nữ tú Hà thành, chúng tôi mút kem xong rồi đi bộ ra Đinh Lễ - Nguyễn Xí mua sách giảm giá theo đúng phong cách Nam tiến thương nhớ mười hai. Sách giảm giá thì Sài Gòn cũng có nhưng mua sách ở đây vẫn có cảm giác hay hay. Chị hàng sách một năm gặp hai lần vẫn nhớ mặt chúng tôi. Sau một hồi lục lọi chúng tôi ra về với một túi sách nặng trĩu.

***

Mồng 7 Tết, chúng tôi tạm biệt Hà Nội giá rét để bay về phương Nam đầy nắng. Nhại thơ Nguyễn Duy, tôi ngâm nga: Hà Nội thêm một lần tôi đến.

Đến để rồi đi.

* Thơ Nguyễn Duy: Sông Thao thêm một lần tôi tắm/ Thêm một lần tôi đến để rồi đi.

Hà Nội thêm một lần tôi đến (III)

***

Mua hoa và đi taxi

Trước Tết, có một sáng tôi phóng xe ra đường đi mua hoa. Tôi vốn luôn thích ngắm những hàng hoa bên vệ đường Hà Nội, nhất là vào những hôm trời lạnh, khi những chị những cô bán hàng khăn áo co ro còn hoa thì tươi hơn bao giờ hết. Đã bao lần tôi tự nhủ phải đi mua hoa ở Hà Nội, thế mà chưa bao giờ làm được điều đó, mãi cho đến lần này.

Tôi phóng xe ra con phố gần nhà mà tôi nhớ có nhiều hàng hoa từng nhìn thấy mỗi khi đi ngang. Tôi không có ý định rõ rệt phải mua hoa gì, và dưới hình thức nào – cành hay lẵng, chỉ định bụng thấy cái gì vừa mắt sẽ đem về. Thế nhưng ghé hai ba hàng liên tục, chưa trông thấy cái gì ưng ý. Chị bán hàng gợi ý thích thế nào thì chị cắm cho, nhưng hỏi có mẫu không thì chẳng có. Chị hùng hồn khẳng định tất cả những mẫu đẹp nhất đều đã được bày ra rồi. Trông chị có vẻ không vui khi tôi bỏ sang hàng kế tiếp. Cuối cùng, tôi quyết định mua một bó hồng thẫm ở hàng thứ tư. Hoa ở hàng này không có gì đặc biệt so với mấy hàng kia, nhưng chị bán hàng có vẻ dịu dàng hơn, không kiểu hoa đây là nhất. Chị nhận ra tôi nói giọng miền Nam, nhưng có vẻ không vì thế mà chị tính đắt hơn. Hoặc cũng có thể chị có tính đắt hơn mà tôi không biết vì tôi thấy giá cũng hợp lý.

Tôi từng có kinh nghiệm về việc trả phụ thu cho giọng miền Nam khi mua sắm ăn uống ở Hà Nội. Năm 2000, tôi và một cậu bạn lần đầu du lịch Hà Nội đã hơn một lần trả tiền cho một bát bún ngan gấp ba lần giá thường – dĩ nhiên chúng tôi chỉ phát hiện ra điều đó sau khi kể lại với những người bạn thủ đô. Còn lần này, có bác tài taxi đã cho tôi đánh vòng hơn hai cây số trong khi nếu đi đúng đường bác chỉ cần quay đầu xe. Nhưng kể cũng không sao, vì Hà Nội đi đâu cũng gần, vả lại Tết nhứt ai cũng muốn kiếm thêm một chút. Nhân nói về taxi, tôi thấy các bác tài taxi Hà Nội cởi mở hơn các bác tài taxi Sài Gòn. Ở Sài Gòn, tài xế taxi thường chỉ hỏi khách đi đâu là lặng lẽ chở đến đấy. Còn ở Hà Nội, tài xế taxi hay nói chuyện với khách, và rất nhiều khi nhiệt tình tham gia câu chuyện của khách không cần phải mời mọc. Vì thế lên taxi nói gì cũng nên cẩn thận.

***

Kem caramen và bia 10 giờ sáng

Cái ngày mà tôi đi mua hoa là ngày Hà Nội còn ấm và chúng tôi còn đang than vãn về đồng đồ rét chưa sử dụng được trong khi quần áo mùa hè thì thiếu. Nhưng trời ấm, cũng tiện việc cho trẻ con đi chơi. Hai bạn Alpha và Pi được ba mẹ cho ra Bờ Hồ chạy tung tăng. Ai ra Hà Nội mà không ra Bờ Hồ?

Chạy chơi chán, hai bạn được dẫn vào Bodega để ăn kem caramen. Ở Sài Gòn, kem caramen được gọi là kem hay bánh flan, làm biếng bật hơi thì kêu là “bánh lăng” cũng được. Kem caramen và bánh flan chỉ là một ví dụ nhỏ trong vô vàn ví dụ về sự khác nhau về từ vựng giữa Sài Gòn và Hà Nội. Có lần tôi nhắc đến chuyện này trong Từ điển Bắc – Nam. Người Sài Gòn ra Hà Nội hay ngược lại, nếu muốn giao tiếp được trôi chảy rất nên chỉnh lại từ vựng cho phù hợp với địa phương. Hiện tượng này trong ngôn ngữ học hình như gọi là code switching – chuyển mã. Ngày nay, nhờ đi lại dễ dàng và truyền hình phủ sóng toàn quốc, giọng Nam giọng Bắc không còn là vấn đề lớn. Tuy nhiên, sự khác biệt về từ vựng giữa hai miền đôi khi vẫn làm kinh ngạc những người giàu kinh nghiệm nhất.

Bodega là quán nằm trên đường Tràng Tiền, một con đường rất trung tâm Hà Nội. Nếu ra việc đi thuê một mặt bằng như thế hẳn phải rất đắt, chắc không thua gì Đồng Khởi ở Sài Gòn. Tuy nhiên, quán Bodega chắc chắn là quán quốc doanh. Chỉ có ở quán quốc doanh thì cà phê sữa nóng, à quên nâu nóng, mới có giá tám ngàn, và kem caramen dù khá ngon lại được đựng trọng hộp nhựa và cứ thế mang thẳng ra cho khách khiến bố bạn Pi cứ tưởng kem caramen mua siêu thị; và cũng chỉ quán quốc doanh mặt tiền mới được sử dụng phung phí thế và trang trí mới nhôm nhoam đến thế. Thành phố một nghìn năm tuổi mỗi địa danh một di tích lịch sử thì những vết đen đen trên sàn quán áng chừng cũng ba mươi năm chứ không ít hơn. Điểm sáng của quán này là cái bể cá - ở đó có đèn nhấp nháy. Bạn Pi rất mê cá nên cứ lôi ba sềnh sệch đứng cạnh. May sao lúc sau bạn Alpha cũng chạy ra xem. Bố bạn Pi mưu trí đánh lừa cho hai con đứng nắm tay nhau – thay vì nắm tay ba – xem cá, còn mình trở về bàn uống nâu nóng và nhìn sang bàn bên, nơi một nhóm đàn ông và đàn bà tuổi hòm hòm mặc đồng phục một công ty lớn đang uống bia Hà Nội. Dù hôm đó trời chưa lạnh nhưng đối với tôi uống bia vào lúc 10 giờ sáng của một ngày làm việc thật là một ý tưởng bất khả.

***

Hà Nội thêm một lần tôi đến (II)

***

Gà, cà phê chiều 30 Tết và còi

Đã lâu mới lại nghe tiếng gà gáy, không phải một mà nhiều con gáy cùng lúc. Cái giống gà, đúng là tức nhau tiếng gáy, đã nghe con này gáy thì con kia không chịu nhịn, cứ thi nhau óng ả váng cả đầu. Khu này vợ bảo ngày xưa nhiều cây cỏ nhiều vườn nhiều rau, bây giờ nhà cửa mọc lên san sát, cái này cụng đầu cái kia, nhà này 4 tầng thì nhà kia cũng không kém. Ngày xưa đường làng mát vì bóng cây thì bây giờ mát vì bóng nhà. Có những chỗ hai nhà đối diện các tầng trên đều xây lấn ra con đường chỉ vừa hai xe máy tránh nhau, từ ban công nhà này cơ hồ có thể bước chân sang ban công nhà bên kia đường, và mưa nắng cũng vất vả mới len qua được khe hở giữa hai nhà. Ngõ nhỏ phố nhỏ, nhà tôi ở đó…Nhà sát nhau thế, nên tiếng gà gáy sáng nghe thật là chát chúa, muốn dậy muộn cũng không xong.

Nhưng đấy chuyện là những ngày giáp Tết, khi Hà Nội còn nóng không thua gì Sài Gòn. Kể từ 29 Tết, trời đột ngột trở lạnh. Nằm cuộn mình trong chăn bông, bất chấp sự thô bạo của lũ gà cũng như Đàm Vĩnh Hưng, Tuấn Vũ và có trời mà biết là những âm thanh văn minh nào khác vọng sang từ các giàn âm thanh hàng xóm, giai cấp tiểu tư sản kiên quyết không ra khỏi giường trước 10 giờ sáng.

Hà Nội chiều 30 Tết đường phố rộng tênh. Giờ đấy, chắc chỉ những gã rỗi việc hoặc trốn việc mới phóng ra đường uống cà phê. Phố Triệu Việt Vương thi thoảng có vài chiếc lá rụng. Bạn bảo đấy là lá bàng. Ba thằng ngồi đố nhau có nhà văn nào chỉ viết truyện ngắn mà thành danh. Nghĩ mãi chỉ ra được Chekhov, Lỗ Tấn và Guy de Maupassant. Raymond Carver được chiếu cố. Thomas Mann có viết tiểu thuyết không nhỉ?

Cà phê xong, phóng xe về. Gió buốt hai tai và hai tay, nhưng đường vắng nên chạy rất sướng. Không có ai để chen chúc. Gần như không có tiếng còi xe. Ra Hà Nội đợt này, tôi có cảm giác tiếng còi xe Hà Nội hình như to hơn. Hoặc cũng có thể tiếng còi xe vẫn thế, chỉ có cảm giác của tôi là khác. Nói chung, cảm giác của tôi không đáng tin cậy mấy. Chẳng hạn, có dạo, tôi có cảm giác tất cả những cái bấm móng tay ở nhà tôi càng ngày càng nhỏ đi và do đó khó tìm hơn, trong khi cả nhà khẳng định kích thước của những cái bấm móng tay hoàn toàn không thay đổi.

Thật ra, tôi hoàn toàn ổn nếu có một đạo luật quy định rằng tất cả xe cộ không được trang bị còi. Tôi cho rằng chẳng có lý do gì phải bấm còi khi đi xe cả. Đường vắng, rộng thênh thì chả việc gì phải bấm còi. Còn đường đông, bấm còi chẳng giải quyết được vấn đề gì: không có đường để lách đi đâu, bấm còi chẳng khác gì bấm cho nhau nghe. Thế mà có những người, cứ năm hay mười mét lại bấm còi tin tin. Bấm chỉ còn như một thói quen (Ref Hoàng Hưng: Sống chỉ còn như một thói quen). Đôi khi tôi băn khoăn thói quen bấm còi lúc chạy xe có ảnh hưởng thế nào đến những hành vi khác của một con người. Chẳng hạn, khi làm tình, những người đó có nhu cầu bấm còi không? Và còi không kêu thì họ xoay xở thế nào?

***

Hà Nội thêm một lần tôi đến (I)

Hà Nội những ngày giáp Tết, trong khi các giai cấp cần lao vẫn làm việc như điên, hoặc ít ra tỏ vẻ làm việc như điên, thì giai cấp tiểu tư sản sáng ngủ bảnh mắt, cà phê ăn sáng đủng đỉnh, rồi check mail, facebook xem có độ nào, không có độ nào thì nhắn tin gợi ý, nói chung cả ngày ăn ngủ rồi ăn chơi rất chi phè phỡn, thậm chí còn không định bờ lốc bờ liếc nỗi gì, cho vacation nó trọn con bà nó vẹn. Thế nhưng, sáng nay chuột kêu tích tắc, đọc bài mất tên mất bóng của bạn gái này, nên đang lơ mơ bỗng vùng dậy, bật laptop gõ ngay một bài.

Mùi

Đây không phải là lần đầu tiên tôi ăn Tết Hà Nội, càng không phải lần đầu tiên ra Hà Nội. Lần đầu tiên tôi ra Hà Nội đã ngót mười năm, trở về từ chuyến đi ấy có một mùi tôi mãi không quên. Mùi là một thứ identity của con người cũng như thành phố. Identity của cô gái mũm mĩm trong Xứ sở diệu kỳ tàn bạo của Murakami là mùi dưa bở. Identity của vợ Mai An Tiêm là mùi dưa hấu. Identity của Thị Nở hẳn là dưa cải. Identity của Phan Thiết là mùi nước mắm. Identity của Bangkok là mùi xả máy lạnh. Còn identity của Hà Nội hẳn là mùi than tổ ong. Mười năm trước tôi không biết đấy là than tổ ong, chỉ biết trưa nắng đi ngang một số hàng quán thì hơi váng vất. Mười năm sau tôi biết chắc đấy là than tổ ong. Identity không dễ nhạt phai.

(tí cho con ăn xong viết tiếp)

[Con ăn xong rồi. Đã tống được hai bạn vào giường ngủ. Cụ thân sinh gái của hai bạn thì đi rong. Chẳng có ai quấy rầy. May ra viết xong cái entry này]

Sân bay

Hà Nội, Hà Nội, Tết này lại ra Hà Nội. Muốn ra Hà Nội vào dịp Tết không phải dễ dàng gì, vé phải đặt trước từ ba tháng. Tết là dịp đoàn tụ gia đình, là dịp về quê, ai cũng có quê, không quê này thì quê kia. Gần Tết, mọi người ùn ùn đổ về quê, để rồi sau tết lại ùn ùn trở về. Từ Sài Gòn, đường về đồng bằng Cửu Long qua cửa ngõ miền Tây, về Tây Nguyên và miền Trung qua cửa ngõ miền Đông tắc đã đành, cớ gì tàu xe ra thủ đô cũng gian nan?

Hôm ra sân bay, cả nhà thức dậy khi trời nhờ nhờ sáng. 10 giờ 30 máy bay mới cất cánh, nhưng từ 7 giờ rưỡi cả nhà đã nai nịt gọn gàng đồ đạc nghiêm chỉnh Mai Linh Taxi chính hướng Tân Sơn Nhất khởi hành. Nhà trời cảnh báo từ mấy hôm trước Tết nhứt hành khách nên làm thủ tục trước hai tiếng rưỡi. Cộng vào đó, ra sân bay nghĩa là vượt năm bảy ải lô cốt, nhà có trẻ con cứ đi thật sớm cho chắc ăn. Kỳ diệu thay, ơn Đảng, ơn Chính phủ, những ngày giáp Tết lô cốt được dỡ đi, nên đường thông thoáng đến lạ kỳ, chẳng mấy chốc cả nhà đã đến được sân bay. Đọc tin ở đây, không thể không nhớ đến ông huấn luyện viên Wenger của Arsenal. Ông này thuộc loại trùm keo kiệt. Trong khi các đội bóng khác vung tiền mua cầu thủ, thì ông ky bo chắt bóp. Người ta mong chờ ông mua thêm cầu thủ, ông chỉ ngồi chờ các cầu thủ bị chấn thương quay lại, và ví những trường hợp đó như những bản hợp đồng mới. Khác gì giao thông Sài Gòn, quanh năm sừng sững lô cốt, đến gần Tết dỡ lô cốt ra lòng ai mà không náo nức hân hoan. Cứ lấy đi những thứ có sẵn, lấy đi những thứ lẽ ra người ta tự nhiên phải có, tự nhiên phải được hưởng, rồi khi những thứ của chính mình được trả về, người ta mừng vui kém gì Tết trẻ con được sắm quần áo mới đâu.

Check-in xong, hãy còn tiếng rưỡi mới tới giờ cất cánh. Cả nhà vào hàng phở ở sân bay để ăn sáng. Có nhõn một hàng, nên không vào đấy cũng chả biết vào đâu. Một tô phở ở đây có cái giá thần thoại là 52.000 đồng, lượng bằng nửa tô phở 24, chất thì khó mà đánh giá, vị hồi vị quế chỉ hơi nhang nhác, mà vị monopoly lại cứ ngất ngây. Nên nhớ một tô phở vào loại đắt như phở 24 cũng chỉ có giá 38.000 đồng. Dễ hiểu tại sao ở đây những chuỗi nhà hàng như Phở 24, Highlands Coffee, KFC hay Lotteria khó đặt chân vào. Nếu những tên tuổi kia có mặt, lấy ai nộp mạng cho phở monopoly?

Giải quyết xong đầu vào, lại tính chuyện đầu ra. Cần phải đảm bảo thanh niên 28 tháng tuổi như bạn Pi không làm mất mặt bố mẹ nơi công cộng. Lùa được một chàng trai hiếu động như bạn Pi vào toa-nét không phải là việc dễ dàng gì. Chàng có thể chạy, có thể đứng ì, đôi khi cứ chỉ vào một cái vỏ kẹo dưới sàn mà hỏi: Bạn nào hư thế?

Dĩ nhiên, tôi đã vào khu vệ sinh của terminal quốc tế Tân Sơn Nhất nhiều lần. Bên đấy thì sạch sẽ. Hẳn là vì bộ mặt quốc gia nên được lau dọn cẩn thận hơn. Còn bên này, terminal nội địa, không được như vậy. Những tấm gương trong nhà vệ sinh đều xỉn đen, bẩn, nước tung tóe quanh bồn rửa tay, trên sàn nhà; còn bồn cầu, để ghé mông vào là phải vượt qua cả một trời ngần ngại. Xà bông rửa tay thì nhấn mãi không ra. Hay người ta nghĩ rằng khách tuyến nội địa thì không cần sạch sẽ lắm, đằng nào cũng người trong một nước mà? Dẫu sao, toa-nét ở đây vẫn còn có giấy! Tôi nhớ có lần đưa cậu em họ ra sân bay thì nổi cơn đau bụng, thế là phải chạy bán sống bán chết vào toa-nét ở sảnh đưa đón chỉ để phát hiện ra là toa-nét không có giấy. Nén sự bứt rứt, quay trở ra, thời may tôi tóm được một chị quét dọn vệ sinh, chị chỉ giấy ở ngoài này. Hóa ra, chỉ có một cuộn giấy treo gần cửa ra vào cho 5 cái toa-nét. Nếu như chủ quan, cứ chui vào toa-nét ngồi, xong rồi mới quờ tay lấy giấy thì coi như sự đã rồi. Lúc đó, chỉ còn nước mong tay mình tự động dài ra như tên ăn trộm nhẫn trong phim Huyền thoại về nàng công chúa Arabella mới có thể vươn tay ra ngoài cửa toa-nét, bò thêm mấy mét đến chỗ treo giấy.

Từ điển Bắc - Nam

Từ điển Bắc - Nam
Những ai đã từng sống ở cả Sài Gòn (tiêu biểu cho miền Nam) và Hà Nội (tiêu biểu cho miền Bắc) sẽ không khó mà nhận ra rằng từ vựng Sài Gòn và Hà Nội khác nhau khá nhiều. (Mình không sống ở Hà Nội, nhưng có một người Hà Nội sống trong nhà mình, thường gọi là vợ – khi âu yếm thì gọi là “con vợ”. Chẳng hạn: Con vợ ơi, tối nay con vợ cho anh ăn món gì? Vợ sẽ dẫu môi bảo: Em đâu phải con pet của anh!. Đề cập đến vợ đây nhá, không có thằng độc mồm độc miệng nói mình viết blog chả thấy nói gì đến vợ!) Chẳng hạn vô quán café ở Sài Gòn, kêu cho anh nâu nóng nhé, là mấy cô phục vụ sẽ ngớ người ra, anh nóng hả, em lấy khăn lạnh cho anh nha. Còn ra Hà Nội, vào quán mà gọi bạc xỉu có khi mấy cô phục vụ tưởng anh muốn xỉu. Nếu như bạn không phải là người lịch duyệt, kinh nghiệm giao hợp (i.e. giao lưu hợp tác) nhiều, đi lại nhiều, thì bạn sẽ nhiều phen thấy mình lost in translation ngay trên đất nước mình
Về cái khoản khác biệt ngôn ngữ này, mình thì cứ rằng là kinh nghiệm đầy mình (kính nghiệm giao lưu hợp tác). Ngày xưa nhờ cãi nhau với vợ về vụ đĩa-dĩa, dĩa-nĩa mà sau được vợ! (Đấy, lại đề cập đến vợ đấy nhé!). Lúc đấy, mình gân cổ cãi nhau với cô nàng rằng anh đọc sách nhiều nhé, anh nghe đài địch nhiều nhé, từ miền Bắc nào anh cũng biết. Cái chén thì gọi là cát bát, cái tô gọi là bát ô tô, cái dĩa gọi là cái đĩa, chứ làm gì có chuyện cái nĩa gọi là cái dĩa. Định phỉnh anh à (i.e. Tính gạt anh hả)? Cô nàng tức lắm, sau phải huy động thêm mấy người Hà Nội gốc 3 đời nữa đến làm đồng minh. Rốt cuộc (i.e. cuối cùng) mình cũng phải chịu người Hà Nội gọi cái nĩa là cái dĩa, nhưng cô nàng kia thì phải chịu (đựng) mình!
Hai vợ chồng nhiều lúc băn khoăn không biết mai mốt sẽ dạy con từ miền Bắc hay từ miền Nam. Miền Bắc hay miền Nam có khi sẽ còn tùy trong nhà miền nào thắng thế. Trong lúc chưa miền nào thắng thế, hai vợ chồng tạm thời thỏa hiệp sẽ dạy cho con nói cả hai. Ví dụ thế này như vầy:
Xê tránh ra cho mẹ ủi là đồ quần áo!
Ba giăng mắc mùng màn rồi, con đi ngủ đi.
Em xắt thái thịt nhỏ bé ra giùm giúp anh để anh làm cơm rang chiên Dương Châu.
Con đi học ngoan nhé nha, chiều ba tới đến đón rước con
Cẩn thận coi chừng làm vỡ bể mấy cái cốc ly.
Nói chung tình hình sẽ hơi bị phức tạp.
Hiện tại, con gái Alpha chưa nói được, nhưng đã nghe hiểu nhiều. Mẹ nói “Thơm mẹ cái nào”, còn ba nói “Hun ba một cái đi” thì cả ba và mẹ đều được thơm hun ướt mèm cả mặt. Sau này con gái lớn, có khi con có thể soạn được Từ điển Bắc – Nam.