Saturday 1 December 2012

Về bản dịch Tortilla Flat


Đến giờ này thì Thị trấn Tortilla Flat đã đến tay người đọc (tất nhiên, nếu và chỉ nếu người đọc đã mua, hay bằng cách khác có được, cuốn sách).  Đây là cuốn sách thứ hai, hoặc có thể là thứ ba:), mà tôi tham gia làm trong năm. Một số bạn thắc mắc làm thế nào tôi có thể dịch được hai (hoặc ba) cuốn trong một năm. Thật ra, Em làm ơn làm ơn im đi, được không? dịch xong năm kia, còn Thị trấn Tortilla Flat đúng là hoàn thành trong năm nay, từ khi Phan Việt liên hệ với tôi đề nghị dịch cuốn này cho đến lúc ra sách là sáu tháng, một quãng thời gian kỷ lục nếu biết hiện tại nhiều dịch giả kêu trời vì sách dịch xong hai, ba năm rồi mà chưa được in.

Nếu có gì tôi có thể tự hào thì đó là khả năng làm việc theo đúng kế hoạch. Khác với Raymond Carver, một tác giả tôi theo dõi từ lâu, tôi chưa thực sự biết nhiều về John Steinbeck, ngoại trừ Đồng cỏ nhà trờiChùm nho phẫn nộ đọc từ xa xưa. Vì vậy, trước khi nhận dịch Tortilla Flat, việc đầu tiên là tôi phải đọc một số tác phẩm của Steinbeck cả trong nguyên bản lẫn bản dịch tiếng Việt. Sau khi đã đọc, thích và đồng ý dịch Tortilla Flat, tôi có bốn tháng để hoàn thành bản dịch. Nguyên bản cuốn này có 180 trang. Tôi nhẩm tính nếu tôi dịch mỗi ngày hai trang, thì trong ba tháng tôi sẽ xong bản dịch thô, trong một tháng còn lại tôi sẽ dành hai mươi ngày cho việc chỉnh sửa, đối chiếu bản tiếng Anh từng dòng một, và mười ngày cuối cùng để hoàn thiện bản dịch. Do có những ngày không làm được trang nào, hoặc có ngày chỉ làm được nửa trang, tôi tăng tốc vào những ngày cuối tuần. Rốt cuộc tôi hoàn thành bản dịch thô trong vòng hai tháng hai mươi ngày. Nhờ vậy, tôi có thêm mười ngày cho vòng hai, tức vòng đối chiếu, sửa chữa từng dòng một.  Xong vòng hai, bản dịch có thể nói xong được 90%. Khi đó, tôi đã phải gửi bản này cho NXB để vẽ bìa, đồng thời, tôi gửi một số chương cho một số bạn bè đọc góp ý.  Mười ngày cuối cùng, tôi chỉ sửa sang bản dịch tiếng Việt, và chỉ tham chiếu lại bản tiếng Anh khi có nghi ngờ. Tôi học cách làm việc này từ Jay Rubin, dịch giả tiếng Anh của Murakami. Tôi gửi bản thảo cho Tịnh Thủy của NXB Trẻ vào 11 h đêm ngày cuối cùng trong thời hạn.

Tôi may mắn đã có những người bạn trả lời câu hỏi và góp ý cho tôi. Một trong những người đọc và góp ý bản dịch là NNT. Chị đã có những nhận xét thẳng thừng về tiếng Việt của tôi, nhất là những chỗ dùng “cái”, “và”,  “mà”, .v.v.., thỉnh thoảng kêu lên "chỗ này đọc hiểu chết liền!" Khi sửa lần chót, tôi đã dùng chức năng tìm kiếm của Word để đặc biệt tầm soát những từ này, cân nhắc xem chỗ nào thực sự cần, chỗ nào có thể bỏ hoặc thay bằng từ khác.  Bên cạnh biên tập viên Tịnh Thủy của NXB Trẻ, chính Phan Việt là người biên tập thứ hai và thực hiện một số chỉnh sửa quan trọng cho bản cuối cùng, nhưng Phan Việt không đứng tên biên tập. Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn đến một số bạn bè khác đã góp ý về tiếng Việt cũng như giải bí cho tôi về tiếng Anh và tiếng… Tây Ban Nha: đó là chị S., bạn Q., bạn BA., anh CĐ. Dịch thuật với tôi là một cuộc chơi và các bạn đã giúp cuộc chơi của tôi được trọn vẹn nhất trong khả năng của tôi.

Với cuốn sách này, tôi đặc biệt thích bìa - tôi nghĩ bìa sách làm rất có chất. Còn có chút gì lo ngại, đó là giá bìa. Tôi nghĩ 95.000 đồng là một giá hơi cao. Tuy nhiên, nếu bạn ở Sài Gòn, bạn có thể đến thẳng NXB Trẻ vào mỗi cuối tuần (chính xác là mỗi thứ bảy) để mua với giá giảm 20%.

21 comments:

  1. Xin đau buồn, tha thiết và ngóng trông mà thông báo với dịch giả rằng các bạn paisano chưa ra Đinh Lễ, Hà Nội

    ReplyDelete
  2. Ra rồi mà. Hỏi chị Hoa ấy:)

    ReplyDelete
  3. Vừa gọi điện hỏi chị Hoa xong, chưa có ạ. Bác cứ làm người khác khấp khởi.

    ReplyDelete
  4. Ơ, thấy chị Hoa chụp hình rồi, và thấy có bạn mua rồi mà nhỉ

    ReplyDelete
  5. Khó hiểu quá ạ. Đúng là vào fb chị Hoa có thấy, trên trang giảm giá hết cỡ thì chưa thấy đâu, gọi điện chị Hoa bảo chưa. Kiểu này phải lao ra tận nơi bắt quả tang đem về thôi.

    ReplyDelete
  6. @ anh Goldmund: cuối tuần nhưng phải trừ chủ nhật nhé. (đoạn nói về mua ở NXBT).

    ReplyDelete
    Replies
    1. may có Càm Ràm vô nhắc không thế nào cũng bị mọi người càm ràm:)

      Delete
  7. 95k là một đống lo ngại luôn đấy anh "rịch rả" ời. Em còn một mớ sách tầm ấy chưa có điều kiện mua nữa (Lolita hoặc Lời bộc bạch chẳng hạn).

    Em đang chờ dịch phẩm thứ 3 (hay chính xác là thứ 4) rồi mua luôn thể : }. Cuốn này anh đến công đoạn nào rồi nhỉ.

    ReplyDelete
    Replies
    1. công đoạn xong (phần của mình) rồi:)

      Delete
  8. chính xác là mỗi thứ bảy = chính xác là thứ bảy hàng tuần

    ReplyDelete
  9. Đúng là có sách ở Đinh Lễ rồi bác dịch giả ạ. Chả hiểu hôm qua hỏi kiểu gì và chị Hoa nghe kiểu gì để mãi sáng hôm nay chúng em (em và sách) mới đến được với nhau.

    ReplyDelete
  10. Goldmund có thể chia sẻ một chút về các công cụ sử dụng khi dịch, nhất là để kiểm tra chéo khi rà soát, đối chiếu.

    - Đánh máy bằng Word hay tool online (ví dụ Google Docs)
    - Từ điển
    - Các công cụ khác, hoặc workflow để dịch và kiểm tra

    ReplyDelete
    Replies
    1. Tôi thường đánh máy bằng Word, nhưng luôn luôn lưu vào Google Drive để đảm bảo luôn có back-up. Các từ điển thường sử dụng gồm Oxford, Merriam Webster, Macmillan bản online, tfd.com, kết hợp với một số từ điển giấy. Dĩ nhiên, bản thân Google là một cái từ điển vĩ đại, nhưng dùng thì phải kiểm tra tới lui. Ngoài ra tôi có một cuốn sổ nhỏ ghi lại cách dịch một số thuật ngữ, cụm từ độc đáo mà tôi nhặt được trong khi đọc.

      Delete
  11. chúc mừng chúc mừng! đã thêm vào list sẽ đọc :)

    ReplyDelete
    Replies
    1. xong lại làm xã luận nhé:)

      Delete
    2. oạch oạch ... từ khi biết mỗi người một cảm nhận khi đọc sách là tôi chúa ghét viết xã luận đấy ông Gỗ ơi :P

      Delete
  12. Nói về từ điển. Bác GM đã dùng phần mềm Lingoes chưa? Nếu chưa bác cài dùng thử xem, hoàn toàn free mà rất tiện lợi. Nó tích hợp đầy đủ các từ điển Oxford, MacMillan, Webster, Longman Contemporary, Collins Cobuild... Trong số các từ điển đó em thấy Longman và Collins rất tuyệt, nghĩa đầy đủ và cách trình bày tiện tra cứu.

    Phần mềm bác có thể download trên trang lingoes.net; còn dữ liệu từ điển, nếu trang web không dẫn link thì bác có thể download ở link dưới đây
    http://www.mediafire.com/?b7a1yo3mhjhja

    ReplyDelete

BẠN BÈ CŨNG LÀ MỘT TÀI SẢN