Google, bản quyền, etc.

Các bạn Thăng Long đang théc méc về bài báo này trên Thanh Niên. Mình xông vào góp chuyện tí. Post lại ở đây:

Các bạn báo chí hiểu nhầm tí. Vấn đề là các bạn ấy hiểu nhầm mà các bạn lại viết báo nên chữ tác thành ra chữ tộ.

Sỡ dĩ có thông báo này là vì Google đang bị kiện liên quan đến dự án Google Library Project. Dự án này bắt đầu từ năm 2004. Khi đó, Google thông báo rằng Google đã đạt được thỏa thuận với một số thư viện để số hóa sách và các xuất bản phẩm khác trong kho sách của các thư viện này. Google đã số hóa hơn 7 triệu bản sách, trong đó có nhiều sách vẫn còn trong thời hạn bảo hộ bản quyền. Do việc này, Google phải đương đầu với một vụ kiện tập thể (class action), theo đó Google bị cho là đã vi phạm bản quyền của tác giả, các nhà xuất bản và các chủ sở hữu sách khác vì đã số hóa (scanning) sách, tạo ra ra một cơ sở dữ liệu sách điện tử, và hiển thị nhiều đoạn của sách mà không được phép của chủ sở hữu quyền tác giả liên quan.

Khái niệm kiện tập thể “class action” không tồn tại trong luật Việt Nam. Theo luật Mỹ, một người trong class có thế kiện nhân danh những người khác có cùng quyền lợi. Tất cả những người có cùng quyền lợi như vậy được gọi chung là class, và mỗi người riêng rẽ được gọi là class member. Tòa án sẽ quyết định một vụ kiện có thế được tiến hành theo thủ tục class action hay không. Trong vụ này, Google bị kiện theo thủ tục class action.

Tuy nhiên, Google và các nguyên đơn đã đồng ý được một thỏa thuận nhằm giải quyết vụ kiện mà không phải qua xét xử. Việc ký kết thỏa thuận sẽ giúp kết thúc vụ kiện mà không cần phải có tòa án hay bồi thẩm đoàn phân xử. Nhờ đó, các bên tham gia vụ kiện tránh phải những rủi ro chẳng hạn như thua kiện đồng thời tiết kiệm được chi phí tố tụng. Khi các bên đạt được thỏa thuận, các bên sẽ yêu cầu tòa công nhận thỏa thuận là công bằng và hợp lý. Trong vụ này, nếu như tòa công nhận thỏa thuận, Google sẽ không còn phải chịu trách nhiệm pháp lý về những yêu cầu mà nguyên đơn đã đưa ra lúc ban đầu.

Thỏa thuận giữa Google và nguyên đơn hiện đã được Tòa án chấp thuận sơ bộ. Thỏa thuận này sẽ liên quan đến quyền lợi của chủ sở hữu quyền tác giả của sách và và tác phẩm khác xuất bản trước ngày 5/1/2009. Sách xuất bản sau ngày này không thuộc phạm vi thỏa thuận.

Class members trong vụ này bao gồm bất kể ai cho đến thời điểm 5/1/2009 sở hữu bản quyền tại Mỹ đối với một hay nhiều cuốn sách. Tác giả và nhà xuất bản bên ngoài nước Mỹ cũng được bao gồm trong class nếu như tác giả đó có sách xuất bản tại Mỹ hoặc tại nước có tham gia công ước Berne về quyền tác giả. Việt Nam đã tham gia công ước Berne nên tác giả và nhà xuất bản Việt Nam có thể được bao gồm trong class và do đó có quyền lợi liên quan.

Theo thỏa thuận sơ bộ giữa Google và các nguyên đơn, các class members sẽ được hưởng 63% doanh thu từ việc Google bán quyền truy các cơ sở dữ liệu sách điện tử, quyền truy cập sách online và doanh thu quảng cáo. Ngoài ra, Google đồng ý trả 34.5 triệu đô-la Mỹ để thành lập và duy trì một Book Rights Registry (chả biết dịch tiếng Việt là gì, đại khái cái Registry này giống như một tổ chức làm việc thu tiền từ Google và phân phối lại tiền đó cho các chủ sở hữu quyền tác giả). Google còn trả 45 triệu đô la Mỹ cho các chủ sở hữu quyền tác giả của những cuốn sách đã được Google số hóa không phép trước ngày 5/5/2009.

Google đã thông báo rộng rãi cho các đối tượng liên quan tại địa chỉ www.googlebooksettlement.com. Sau khi nghiên cứu thông báo các đối tượng liên quan có thể quyết định tham gia vào thỏa thuận (nếu tham gia thì không phải làm gì cả), hoặc phản đối thỏa thuận (phải phản đối trước ngày 4/9/2009), hoặc không tham gia thỏa thuận (opt out) và bảo lưu quyền kiện Google riêng rẻ (nếu opt out phải làm việc này trước ngày 4/9/2009). Các đối tượng này (tác giả và nhà xuất bản) cũng có quyền yêu cầu được bồi thường cho các đầu sách đã được số hóa trước ngày 5/5/2009 ( phải yêu cầu trước ngày 5/1/2010).

Đại để là như thế Các bạn có thể vào www.googlebooksettlement.com mà đọc chi tiết.

Cập nhật:

Bây giờ thì kinh quá rồi, xem đây: http://www.laodong.com.vn/Home/Cuoc-choi-voi-Google/20097/146890.laodong

Cái gì mà đàm phán với cả mất chì mất chài. Các bạn báo chí suy diễn ngày càng xa. Dưa hấu mà cứ tưởng dưa bở, càng lúc càng tưởng bở. Sao không chịu khó vào trang web chính thức của Google về vụ này mà đọc nhỉ?

Bây giờ có 3 phương án: Tham gia thỏa thuận thì không phải làm gì; không tham gia thì bảo không tham gia (opt out); gan hơn nữa thì phản đối thỏa thuận. Theo ý tôi, các tác giả và nhà xuất bản Việt Nam nên án binh bất động cho nó lành. Đằng nào cũng được một ít tiền. Còn opt out biết bao giờ mới kiện được nó.

Cập nhật 2: Các bạn quan tâm vấn đề này có thể tham khảo thêm bài của nhà báo Nguyễn Vạn Phú ở đây.