Tôi sống thường trực bằng hình ảnh

Trong các giọng thơ trẻ hiện giờ, Huy Bảo là giọng thơ mang lại cho tôi nhiều ngạc nhiên và thích thú nhất. Tất nhiên tôi không đọc hết các bạn khác, mà có bỏ lỡ vài giọng cũng không sao. Có duyên thì sẽ gặp. Bảo đã in một tập thơ, đã đăng đây đó trên vài tờ báo, tạp chí, nhưng chắc chưa nhiều người đọc thơ Bảo. Tôi cũng không biết còn nhiều người đọc thơ không. Nhưng nếu ai còn đọc thơ, thì nên vào trang On the road trên Facebook để đọc thơ Huy Bảo.

Thơ Bảo luôn giàu hình ảnh và tràn ngập những liên tưởng kỳ lạ, không hiểu Bảo lấy đâu ra những hình ảnh và liên tưởng đó. Có thể nhận ra một vài hình ảnh đến từ văn học, các bức tranh, ví dụ khi Bảo nhắc tới Thợ Mũ ngày mai hắn mơ được làm Thợ Mũ /em đẽo cho hắn một đồng xu mới toanh thì ta có thể nhận ra Thợ Mũ trong Alice ở xứ sở diệu kỳ; hoặc khi Bảo viết Ai cũng có thể rời đi bằng cửa sổ / sau khi đã để lại thư tuyệt mệnh và minh họa bằng bức tranh Leaving by the Window của Bryan Charnley, ta biết bức tranh hẳn đã tạo cảm hứng cho bài thơ của Bảo.

Tuy nhiên, phần lớn hình ảnh trong thơ Bảo tươi mới, nhiều bất ngờ, và không rõ Bảo lấy những hình ảnh đó từ đâu ra. Tuần nào cũng thấy Bảo post một bài thơ mới mà có thể nói là mỗi lần đến chàng nhà thơ của chúng ta cũng mang theo những điều mới lạ. Chất thi sĩ của Bảo thật đáng ghen tị.

Một con trăn

tưởng dây ống bơm nước

là đồng loại

ước gì biết được

chiều nay

ai đã bị cắt lưỡi

thứ ba hái mặt trăng

thứ tư tuyệt thực

nhưng em không tin

cái quan tài bằng gỗ chà là

sẽ gặp tai nạn

trên đường đến thế giới bên kia sao

(Buổi chiều không đến)

Trong bài này, từ chỗ một con trăn/ tưởng dây ống bơm nước/ là đồng loại thì bình thường (mặc dù người bình thường hiếm ai tự dưng nghĩ tới trăn!), nhưng từ đó chuyển sang ba câu thơ kế hoàn toàn bất ngờ. Vì sao đang nói tới con trăn lại sang ước gì biết được/chiều nay/ ai đã bị cắt lưỡi. Bất ngờ, nhưng không khiên cưỡng, tác giả quán xuyến được mạch thơ bằng cái nhịp nội tại của mình; có một mạch ngầm nào đó trong tác giả đã dẫn thơ đi như vậy. Ấy chính là phẩm chất của thi sĩ. Tương tự, ở khổ kế tiếp, thứ ba hái mặt trăng (bất khả nhưng không bất ngờ), thứ tư tuyệt thực (không bất khả, cũng chưa bất ngờ, mặc dù người đọc thắc mắc, vì sao lại tuyệt thực, vì thứ ba hái mặt trăng ăn no nê rồi chăng?), thì chuyện em không tin/ cái quan tài bằng gỗ chà là/ sẽ gặp tai nạn/ trên đường đến thế giới bên kia sao lại hoàn toàn bất ngờ.

Đây là một bài khác của Bảo mà tôi thích. Thật ra tôi thích nhiều bài của Bảo, trừ những bài tỏ ra triết lý hoặc khi Bảo làm thơ có vần - những bài ấy thì dở tệ.

- Dự báo thời tiết -

Dự báo nói hôm nay trời rất đẹp

để ra bãi cỏ

nhắm mắt

mơ một cơn ác mộng

sau buổi chiều ấy anh đã học

mỗi ngày một kiểu gấp áo khoác khác

mỗi ngày một kiểu viết thư tay

mỗi ngày một kiểu châm thuốc lá

đến nhà thờ bằng lối đi bí mật

và thì thầm không gì vào cái giếng

hôm qua họ rào công viên lại

vậy anh còn biết phải đi đâu giữa lộn xộn tháng mười

yêu một bài thơ khác một con đường

một người đàn bà không mang khuôn mặt

một cơn mưa lạ một tên du đãng

một gã tử tù bị hành quyết trong đêm

một bưu kiện trước nhà một lời ca dở tệ

một gánh hát rong một bảng tên đường

dự báo nói hôm nay trời đẹp

để bung dù khi nhảy khỏi ban công

để nói hẹn gặp lại trước sân ga

trong men rượu

giữa ngã tư

hay bắt đầu cuộc bạo loạn dài ngày nơi trí óc

Cha xứ sắp nói một điều ai cũng biết

rằng Chúa sẽ yêu tất thảy các con

hôm qua anh là cái chong chóng ở quảng trường

ngày mai anh là ngọn đèn là bê tông là dây cáp

là khói từ đoàn tàu là dấu chân kẻ trộm

là bọt dưới đáy ly là vết sẹo tình cờ

ngày mai anh nhảy như chưa bao giờ nhảy

rơi khỏi thành phố này như chưa bao giờ rơi

hôm qua họ rào công viên lại

vậy anh còn biết đi đâu giữa lộn xộn tháng mười

khi em đã về đến nhà và thay một đôi giày khác

sau buổi chiều buồn trên bãi cỏ của chúng ta.

Khổ đầu tiên tuyệt đẹp chẳng khác một cú nhảy xan-tô gần hoàn hảo, tức một cú xan-tô sém gãy cổ, nhưng không gãy cổ, một cú nhảy vẫn thành công, nhưng là một cú nhảy chênh vênh giữa điểm 10 và điểm liệt; chính vì thế mà nó đẹp. Tất nhiên, sau những trời đẹp, bãi cỏ, nhắm mắt, thì mơ một cơn ác mộng là một bất ngờ, nhưng bất ngờ hợp lý, bởi mơ bất cứ thứ gì khác đều có thể rơi ngay vào địa hạt của sáo hoặc sến.

Hoặc hai đoạn này:

một người đàn bà không mang khuôn mặt

một cơn mưa lạ một tên du đãng

một gã tử tù bị hành quyết trong đêm

một bưu kiện trước nhà một lời ca dở tệ

một gánh hát rong một bảng tên đường

ngày mai anh là ngọn đèn là bê tông là dây cáp

là khói từ đoàn tàu là dấu chân kẻ trộm

là bọt dưới đáy ly là vết sẹo tình cờ

Hãy chú ý cách Bảo liệt kê các sự vật liền kề nhau nhưng rất ít mối liên hệ với nhau. Vì sao cơn mưa lạ lại cạnh tên du đãng? Vì sao khói từ đoàn tàu kế bên dấu chân kẻ trộm? Và trên hết, vì sao anh lại là những thứ ấy? Bảo không tìm cách hợp lý hóa các câu thơ của mình. Bảo rất nhà thơ ở chỗ không duy lý. Tuy vậy, mọi thứ đặt trong tổng thể vẫn rất mực hài hòa.

Tôi sống thường trực bằng hình ảnh là một câu thơ của Thanh Tâm Tuyền. Khác với nhiều cây bút trẻ khác, gần như không thấy dấu vết của Thanh Tâm Tuyền, Trần Dần hay các nhà thơ tiền bối cây đa cây đề khác trong thơ Bảo. Tuy vậy, rõ ràng Bảo cũng là một người sống thường trực bằng hình ảnh.

Bài viết ngắn này chẳng phải để phân tích hay phê bình thơ Huy Bảo. Rảnh thì tôi viết một chút để nói rằng tôi tìm đã tìm được thêm một nhà thơ yêu thích của mình. Quan trọng là nhà thơ còn rất trẻ và vẫn đều đều viết thơ mới gần như hằng tuần.

chuyện của mùa hè thường là

khi đóng cửa lại và nhìn lên trời

họ mãi mãi tự hỏi

tại sao lũ mèo không sống ở đó

để quên đi anh

em nói thiên đường còn xa hơn như thế nữa

anh nói

sống như một sợi dây giày là quá đỗi gian nan

(Bí mật của mấy tờ lịch)

Nhìn lên trời và thắc mắc vì sao mèo không sống trên đó thì chỉ có thể là nhà thơ hoặc kẻ điên. Hoặc cả hai.