Wide Sargasso Sea - Jean Rhys

Đọc Wide Sargasso Sea của Jean Rhys xong, tôi phải lần mò đi tra xem Sargasso là cái biển nào. Hóa ra đây là cái biển độc đáo nhất thế giới: nó không bờ, không tiếp giáp bất kỳ một vùng đất nào. Biển Sargasso nằm giữa Bắc Đại Tây Dương và bao quanh nó là các dòng hải lưu. Đây là một vùng biển lặng, không có gió nên cũng không có sóng. Thời chưa có máy hơi nước, tàu thuyền lọt vào vùng biển này khó thoát ra được vì không có gió căng buồm nên tàu đứng yên. Ở biển này có rất nhiều một loại tảo tên là tảo sargassum hay còn gọi là tảo đuôi ngựa. Chính loài tảo màu nâu này là dấu hiệu để phân biệt biển Sargasso với các phần khác của Bắc Đại Tây Dương. Biển Sargasso cũng gắn với những câu chuyện bí ẩn về những thủy thủ đoàn biến mất không dấu vết.

Tuy vậy, câu chuyện trong tiểu thuyết Wide Sargasso Sea của Jean Rhys hoàn toàn không liên quan gì tới biển.  Theo Wiki, Gemini, Chat GPT và đồng bọn, biển Sargasso là ẩn dụ cho một số thứ,  bao gồm mắc kẹt giữa hai nền văn hóa mà không thuộc về bên nào (tảo biển = mắc kẹt) – nhân vật chính của cuốn tiểu thuyết không thuộc về Jamaica cũng không thuộc về Anh (dân da đen thì gọi cô là white cockroach, dân da trắng thì gọi là white nigger), ấy là chưa kể cái biển rộng kinh khiếp chính là khoảng cách mênh mông giữa hai nền văn hóa luôn; cuộc đời của nhân vật chính, Antoinette, cũng bồng bềnh trôi dạt như đám tảo đuôi ngựa; biển Sargasso nhiều bất ổn, đầy bí ẩn là biểu tượng cho việc Antoinette hóa điên, cũng như sự mập mờ về sự thật và căn tính. Tại sao Jean Rhys đặt tên cho cuốn sách bằng biển Sargasso mà không phải biển nào khác, nết xét rằng có nhiều cái biển khác cũng rộng và hung hiểm không kém? Ấy là vì, nhân vật chính của chúng ta, nàng Antoinette, người da trắng, sinh ra và lớn lên ở Jamaica, sau khi lấy chồng và hóa điên thì bị nhốt trên tầng áp mái một ngôi nhà ở Anh. Biển Sargasso là biển nằm giữa Jamaica và Anh.

Nhắc đến người điên bị nhốt trên tầng áp mái, ắt ta nhớ ngay đến Jane Eyre. Đúng thế, Antoinette chính là Bertha Mason, là người vợ đầu của chồng của Jane Eyre. Jean Rhys đã viết cuốn sách này để kể câu chuyện cuộc đời của Bertha, lý giải vì sao Antoinette trở thành Bertha hay vì sao cô hóa điên. Văn của Jean Rhys mơ màng, hơi khó nắm bắt, nhưng rất đẹp. Tôi nghĩ Jean Rhys đã viết những câu hay bậc nhất về sự thù ghét:

“I hated the mountains and the hills, the rivers and the rain. I hated the sunsets of whatever colour, I hated its beauty and its magic and the secret I would never know. I hated its indifference and the cruelty which was part of its loveliness. Above all I hated her. For she belonged to the magic and the loveliness. She had left me thirsty and all my life would be thirst and longing for what I had lost before I found it.”

Trong cuộc thăm dò các nữ nhà văn Anh lần này, sau khi hơi thất vọng với The Bookshop của Penelope Fitzgerald, Wide Sargasso Sea của Jean Rhys vừa bổ sung kiến thức địa lý cho tôi, vừa khiến tôi lảm nhảm viết gì mà đẹp quá. Các nữ nhà văn Anh: hãy xếp hàng!