Một danh sách cho gái

Thỉnh thoảng, gái (cả gái nhà lẫn gái đường phố) lại nhờ mình giới thiệu sách. Giới thiệu sách cho gái có dễ không? Vừa dễ, vừa khó. Khó, ở chỗ gái thường hay đòi hỏi nhiều, nào là sách phải hài hước một tí, lãng mạn một tí, sâu sắc một tí, triết lý một tí, mỗi thứ một tí, nhưng nhất thiết không được cực đoan, và nhất nhất thiết không được hời hợt. Còn dễ ở chỗ, chỉ cần yêu quý gái một tí, thì có thể giới thiệu được (như làm anh ấy mà, làm anh khó đấy phải đâu chuyện đùa, nhưng ai yêu em bé thì làm được thôi). Xét trên tiêu chí mỗi thứ một tí kể trên, thì nhiều cuốn mình thích không thể nào giới thiệu cho gái được, ví dụ, Có được là người của Primo Levi (chuyện lò thiêu, kinh quá), Những kẻ thiện tâm của Jonathan Littell (dài quá và rùng rợn quá ), Ngôi đền vàng của Mishima (hâm quá), Thành phố và lũ chó của Vargas Llosa (đực quá), Chuyện người tùy nữ của Magarret Atwood (âm u quá)...

Để đỡ phải trả lời lằng nhằng, nay tổng hợp lại đây một danh sách cho gái, chủ yếu là những cuốn in những năm gần đây (cho gái dễ tìm).

1) Cuộc sống ở trước mặt - Romain Gary: Cuốn này hội đủ các tiêu chí một tí kể trên, nhưng quan trọng hơn cả là chất lượng văn chương của nó.

2) Phía Nam biên giới, phía Tây mặt trời của Haruki Murakami: Trong danh sách này, hẳn nhiên phải có một cuốn của Murakami. Nếu Kafka trên bờ biển và Biên niên ký phức tạp và dày quá, Rừng Nauy thì phổ thông quá, lại còn hơi trẻ con, thì Phía Nam biên giới, phía Tây mặt trời hoàn toàn là cuốn thích hợp. Nó lãng mạn và say đắm vừa phải. Ngoài ra, độ dày của nó cho phép nhét gọn vào xắc tay!

3) Thiếu nữ đánh cờ vây - Sơn Táp: Không cần nói nhiều, vì đây là truyện gái viết cho gái đọc.

4) Và khi tro bụi - Đoàn Minh Phượng: Chưa thấy gái nào lại không thích cuốn này. Văn trong trẻo, tinh khiết, và tác giả cũng là gái!

5) Giết con chim nhại - Harper Lee: Với tâm hồn thường tỏ ra cao đẹp và nhạy cảm, gái cũng quan tâm đến công bằng xã hội. Ngoài ra, gái thường yêu trẻ con. Đấy là lý do gái sẽ thích cuốn này.

6) Dạ khúc - Kazuo Isghiguro: Dịu dàng, nhẹ nhàng, lãng mạn, nói chung là rất gái. Đến với người đọc Việt Nam qua bản dịch mềm mại của một dịch giả gái.

7) Một mình ở châu Âu - Phan Việt: Chuyện gái đi lang thang một mình và ngắm những anh đẹp trai.

8) Mặt trời vẫn mọc - Hemingway: Ngoài việc sách của Hemingway luôn đáng đọc với cả giai lẫn gái, thì gái nên đọc để biết tại sao có những giai đi với gái mà không có chuyện gì xảy ra cả.

9) Em làm ơn im đi, được không? -Raymond Carver: Thật ra, cuốn này hơi khó đọc, nhưng gái nên đọc để biết khi nào thì mình nên "im đi".

10) Người đàn bà mà tôi ruồng bỏ - Shusaku Endo: Đọc vì nhan đề! 

Đọc là niềm lạc thú

Trả lời phỏng vấn F Magazine, một tạp chí thời trang, với tư cách độc giả

Anh đang đọc gì?

Tôi đang đọc cuốn tiểu thuyết của nhà văn Tây Ban Nha Javier Marías, Tomorrow in the battle think on me. Nhà văn này đã có hai cuốn được dịch ở Việt Nam là Trái tim bạc nhược và Người đàn ông đa cảm.

Câu chuyện của cuốn sách anh đang đọc là gì?

Tôi  mới đọc được một phần ba, nên cũng không biết câu chuyện sẽ dẫn chúng ta đến đâu, nhưng nó đặt ra một tình huống đặc biệt. Một người đàn ông có hẹn với một phụ nữ mới quen. Cô ta mời anh ta đến nhà ăn tối, dĩ nhiên có phần lãng mạn theo sau. Chồng cô ta đi công tác. Cô có một đứa con 2 tuổi. Ăn tối xong, phải dỗ mãi cô ta mới cho đứa bé ngủ được. Khi hai người họ đang ở vào khúc dạo đầu của yêu đương được độ 10 phút, thì người phụ nữ  đột nhiên lên cơn khó thở, và chết. Anh ta sẽ phải làm gì trong căn hộ xa lạ, với một đứa trẻ 2 tuổi đang ngủ và một người phụ nữ đã chết? Nếu lẳng lặng rút lui, anh ta sẽ không gặp phiền toái gì và không ai biết anh ta từng có mặt ở đây, nhưng còn đứa bé 2 tuổi, lỡ nó thức dậy và gặp nguy hiểm? Nếu anh ta ở lại? Chuyện ngoại tình sẽ vỡ lở, sẽ gặp rắc rối với cảnh sát điều tra, người phụ nữ đã chết bị ô danh…

Đúng là chưa ăn được táo thì đã bị rắn mổ vào chân! Ở vào hoàn cảnh người đàn ông đó, anh xử trí thế nào?

Xử trí thế nào… hừm… tôi chưa bao giờ rơi vào hoàn cảnh đó (!) Tôi cũng không biết tác giả sẽ đẩy nhân vật đến đâu. Lúc này anh ta đã tìm thấy số điện thoại của người chồng đang công tác ở London và mân mê nó trên tay. Riêng cái trường đoạn tâm lý này thôi đã kéo dài 50 trang và chưa hết. Những đoạn phân tích tâm lý nhân vật thật tinh vi, kỳ thú.

Vậy là anh, độc giả Lâm Vũ Thao, anh sẽ chọn ở lại để rồi dấn thân vào hàng loạt các rắc rối không thể tiên liệu hết hay rút êm, giao phó đứa trẻ cho bàn tay số mệnh?

Tôi ở lại. Có lẽ phải như vậy. Tôi không làm khác được.

Anh xứng đáng là độc giả của Trái tim bạc nhược và Người đàn ông đa cảm! Hẳn Javier Marías hài lòng về anh. Vì sao anh lại ưu tiên đọc sách văn học, đặc biệt là tiểu thuyết, hơn hẳn các loại sách khác?

Tôi đọc sách không nhằm vào mục đích gì, soi sáng bản thân hay tìm niềm cảm thông, an ủi, cũng không phải vì công việc, chỉ đơn giản là tôi thích. Bất cứ theo đuổi cái gì thì đấy đều là niềm đam mê– theo đuổi để thỏa mãn mình. Khi đọc, tôi tìm thấy nhiều niềm vui trong đó. Cuộc sống thực tế  trải nghiệm thường không quá đa dạng, không đủ đáp ứng cho đời sống cảm xúc và trí tưởng tượng của tôi. Đó cũng là lý do chung nhất khiến người người ta tìm đến nghệ thuật. Riêng với tiểu thuyết, nó là nghệ thuật, không chỉ hấp dẫn riêng tôi, “ Tiểu thuyết và nhạc giao hưởng là hai nghệ thuật trụ cột của văn minh châu Âu”, Orhan Pamuk nói vậy.

Vì sao anh gạt bỏ tivi, phim ảnh, nhạc nhẽo, nói chung là các bộ môn nghe – nhìn qua một bên để dành thời gian cho sách mà không phải là ngược lại?

Tivi, tôi không chịu nổi. 2 năm qua tôi không bật tivi, vợ tôi cũng không xem, chỉ còn hai đứa con. Báo chí tôi chỉ lướt qua. Tôi có thể kiên nhẫn trong 7- 8 tiếng liền cho đọc nhưng với tivi, các loại DVD nói chung, tôi thường chỉ có thể kiên nhẫn với chúng 15- 20 phút là hết.

Anh bị sự trừu tượng của ngôn ngữ lôi cuốn sâu vào thế giới của chúng, tôi nghĩ vậy. Có khi nào anh tự đánh đắm mình trong thế giới tưởng tượng ấy không?

Không. Tôi là luật sư, tôi rất tỉnh táo và lý trí. Tôi biết một cuốn sách hay chứ không phải cảm một cuốn sách hay. Tôi thưởng thức cái đẹp của cấu trúc, ngôn ngữ, câu chuyện và văn phong chứ tôi không nhập thân vào tác phẩm hay nhân vật.

Anh có phải là người được yêu chiều, kẻ được nhiều người vây quanh, đứa con cưng của số mệnh không?

Sao chị lại nghĩ vậy?

Vì cách đọc sách của anh. Đấy thuần túy là hoạt động trí óc của một nhà nghiên cứu dù anh không định nghiên cứu. Anh không có sự đồng cảm về mặt tâm hồn với các nhân vật văn học, không tìm thấy ở nó một niềm an ủi, thấu hiểu sâu xa. Sách vở không gây nên ở anh những cơn chấn động quyết định đến cách nhìn cuộc đời và cách ứng xử với cuộc đời của anh. Anh cũng không cần nương tựa vào sách để tăng sức chịu đựng với cuộc đời này. Một tâm hồn không run rẩy với văn chương là một tâm hồn chưa từng trải qua mất mát, khổ đau chăng?

Có lẽ tôi là người nhiều may mắn trong cuộc đời, mà cái may mắn lớn nhất là khi sinh ra đất nước không còn chiến tranh nữa. Nói không đồng cảm với nhân vật văn chương thì không đúng. Tôi đồng cảm với các nhân vật, nhưng không run rẩy với văn chương theo cách nói của chị. Còn theo cách nói của tôi thì tôi quan tâm đến bản thân văn chương hơn nhân vật trong các tác phẩm. Những đau khổ, mất mát của cá nhân tôi, cũng có, nhưng nhỏ nhặt, có là gì so với bao người.

Sách vở đẩy chúng ta ra khỏi sự lười biếng của tư duy và cảm xúc, nhưng lại dễ khiến chúng ta rơi vào sự do dự trong hành động. Anh có nhận thấy điều này ở mình không?

Không, tôi sống rất cân bằng, sách vở không có những tác động tiêu cực lên tôi. Từ việc đọc như một sở thích giờ đã trở thành cần thiết. Lúc nào tôi cũng phải đọc. Thời gian không đọc tôi thấy mình trống rỗng, khô cạn. Đọc làm đầy năng lượng trong tôi.

Đùa vui một tí, anh “bị” như thế lâu chưa?

Tôi ham đọc và đọc rất nhanh từ nhỏ. Thời gian đọc nhiều nhất là từ hồi học cấp II trở xuống, sau đấy đến thời tuổi trẻ  vẫn đọc nhiều  nhưng còn có những mối quan tâm khác. 5 năm trở lại đây thì đọc kha khá.

Anh duy trì việc đọc mấy tiếng một ngày? Tốc độ đọc hiện nay?

Thường ngày tôi đọc 2- 3 tiếng. Với sách văn học tiếng Việt, tôi có thể đọc từ 100- 120 trang/ giờ, sách tiếng Anh khoảng 50 trang/giờ. Với sách lịch sử, nghiên cứu thì chậm hơn.

Anh thường chọn sách theo tiêu chí nào?

Tác giả. Tôi để ý đến tác giả qua các bài viết về tác giả đó, và nếu thích, sẽ theo đuổi mãi. Trong những năm gần đây, năm nào tôi cũng tìm ra được một tác giả yêu thích.  Ví dụ năm thì  Paul Auster,  tôi đọc cả chục cuốn của ông. Năm thì Orhan Pamuk, 7 cuốn. Roberto Bolano, 5 – 7 cuốn liên tục. Năm ngoái tôi đọc Yukio Mishima. Mỗi thời gian tôi tìm một tác giả và say sưa với họ. Năm nay tôi đang muốn tìm một số tác giả của Đông Âu.

Nếu có thể trở thành một nhân vật trong văn học, anh muốn trở thành ai?

Goldmund , trong tác phẩm  Nhà khổ hạnh và gã lang thang của Hermann Hesse. Tôi mong  muốn trở thành anh ta, vì đó là phần mình thiếu (thực ra tôi giống anh bạn thầy tu Narziss hơn). Tôi muốn mà không đồng nhất về quan niệm cuộc đời với Goldmund. Tôi hâm mộ anh ta ở kiểu sống lang bạt và khả năng chinh phục phụ nữ! 

Nếu có thể lấy làm vợ một nhân vật trong văn học, anh sẽ hỏi cưới ai?

Không, không có ai.

Anh có thể yêu và chung sống với một phụ nữ không màng gì đến văn chương sách vở không?

Chắc là không.

Ai sẽ hấp dẫn anh, một cô thật xinh hay một cô chăm đọc sách?

Một cô gái có tâm hồn.

Nhật Chiêu cho rằng, đọc tiểu thuyết “gần với ái ân”. Anh nghiện tiểu thuyết, anh giải thích giúp tôi được không?

Đọc sách làm ta sướng nhưng cũng có thể làm ta đau. Chị tự luận ra phần còn lại nhé.

Bạn đọc có thể giao tiếp với anh qua kênh nào?

Qua blog của tôi, “bloggoldmund.blogspot.com”. Đây gần như là một blog chuyên về sách vở và những người chơi trong ấy cũng toàn là mọt sách.

Hải Miên (thực hiện)

Sách xưa kỷ niệm (II)

Nếu sách là bạn, thì sách cũ ắt phải là bạn cũ, và niềm vui khi gặp lại những quyển sách thân quen của của một thời xa xôi nào đó chính là niềm vui "ngộ cố tri". Đây là chân dung vài người bạn cũ của tôi, mới gặp lại.

Phía núi bên kia, là cuốn sách tôi nhắc tới trong bài tạp bút về tiểu thuyết bốc mùi nhất mọi thời đại. Chuyện kể về mấy cậu bé lớn lên trong một làng quê rất nghèo, rồi trở thành văn công trong chiến dịch Điện Biên Phủ. Hồi nhỏ, tôi đọc cuốn này nhiều lần, không hẳn vì nó hay tuyệt vời, mà vì cả tủ sách của tôi hồi đó đều chung số phận. Nhưng đây là một trong vài cuốn tôi nhớ hơn cả, và mỗi khi nhớ về cuốn này, là tôi lại nhớ cái nhà cũ của ba má tôi, cái khung cửa sổ mục bên ngoài có bụi dong riềng hoa trắng muốt thơm hăng hắc mà tôi vẫn thường vắt vẻo ngồi trên đó tay cầm quyển sách trong khi dưới chân ngay trong sàn phòng khách là lúa mới gặt đập đang phơi và ngay trước hiên là một đống rơm còn ướt thi thoảng sâu và nhớt vẫn bò ra và ba má tôi những giáo viên chuyên nghiệp nông dân nửa mùa chân lấm tay bùn đôi khi lấm lem quá mức cần thiết chạy tới chạy lui hò hò hét hét không khí cả nhà trong những ngày thu hoạch lúa từ hai mảnh ruộng một lớn sau nhà một bé trước sân nhà vui như hội. Khi tôi lớn lên rồi đi xa nhà, tủ sách bị tản mát dần.  Sau một thời gian dò hỏi, tôi mới kiếm lại được cuốn này. (Thực ra tôi kiếm được hai bản in khác nhau, nhưng bản này chính là bản tôi từng có).

Cuốn Dành cho các em trai dưới 16 tuổi là cuốn cẩm nang cho các thiếu niên trai của Liên Xô chị tôi mua cho tôi. Đây là một cuốn sách rất hữu ích không chỉ cho tuổi thiếu niên mà cho sau này  tuy tôi làm theo chưa quá  được một phần mười những gì sách bày. Tôi nghĩ đây là một cuốn rất nên được tái bản nhưng chưa thấy được tái bản. Tôi mua lại cuốn này để làm kỷ niệm và để dành cho bạn Pi, người chắc chắn sẽ đam mê máy móc kỹ thuật hơn tôi.  Nói thế cho vui chứ bạn Pi lớn lên thì có khối thứ khác hay ho cho bạn, chẳng sờ đến một cuốn sách đen bụi bặm làm gì.

Cuốn thứ ba, Yết Kiêu, là một cuốn tiểu thuyết lịch sử. Tôi chưa bao giờ sở hữu cuốn này. Nó là một món quà của bác tôi ở Đà Nẵng gửi một người bạn ở Đơn Dương. Ngày ấy bác thường gửi sách cho nhà tôi và một số người bạn khác. Tôi đương nhiên có phần của mình, nhưng lại ham cả phần người khác nữa. Tôi mượn cuốn này về đọc và ao ước nó là của mình.  Đúng là tham lam vốn sẵn tính trời. Chú thích thêm, ao ước hồi nhỏ thôi, chứ bây giờ kiếm được rồi, thì chỉ để trên kệ , không dám đọc lại.

Gặp bạn cũ, trong vui vui lại có ngùi ngùi, mà chính ngùi ngùi nên mới vui.

Tưởng

Có  hai tờ báo tôi đặt nguyên năm: Tuổi Trẻ Cuối Tuần (TTCT) và Sài Gòn Tiếp Thị (SGTT). Hết năm, tôi  ỷ y mình đặt dài hạn, hết hạn thế nào báo cũng nhắc, lại đang bận bịu lung tung nên cũng chắng để ý gì. Qua năm mới được vài tuần, chợt không thấy TTCT đến nữa. Tuần đầu, tôi càu nhàu các em trong ban quản lý chung cư, đinh ninh các em chụm đầu tán dóc nên để người khác lấy nhầm báo của tôi rồi. Tuần kế, vẫn không thấy TTCT đâu, chưa kịp càu nhàu thì các em đã thề sống thề chết rằng không thấy ai giao tờ TTCT cả. Vốn cả tòa chung cư tôi ở, mỗi mình nhà tôi đặt TTCT, nên tôi tha cho các em. Gọi điện đến phòng phát hành, một chị bảo rằng vì tôi không đăng ký gia hạn nên đã cắt rồi; nay nếu đồng ý gia hạn, thì họ sẽ tiếp tục giao. Hỏi sao không thấy nhắc, chị nói nhiều quá, nhắc không xuể, chỉ nhắc chung trên báo thôi.  Giọng chị rất nhã nhặn. 

***

Mấy năm trước đây, tôi đặt mua tuần báo Time. Trước khi hết hạn khoảng 3 tháng, Time đã gửi thư đề nghị tôi gia hạn, nhưng khi ấy tôi không muốn tiếp tục đặt báo nên không trả lời.  Trong 3 tháng kế tiếp, cử khoảng hai, ba tuần, Time lại gửi thư cho tôi nhắc gia hạn, kèm phong bì in sẵn địa chỉ, không phải dán tem, chỉ cần tôi ký tên trên phiếu yêu cầu gia hạn, bỏ vào phong bì gửi trả lại là xong. Cả khi tôi ngoan cố không gia hạn, thì trong hai tháng kế tiếp, tôi vẫn tiếp tục nhận thêm ba, bốn lá thư nữa của Time, tiếp tục mời chào đặt báo.

***

Trong thời gian TTCT bị cắt, báo SGTT vẫn được giao đều đặn. Tôi nghĩ bụng chắc họ tự động gia hạn cho mình và sẽ liên lạc để thu tiền sau. Tuy nhiên, để tránh bị cắt đột ngột, tôi cũng gọi cho bên phát hành của SGTT yêu cầu gia hạn, đồng thời đăng ký số Xuân.  Người nghe vâng vâng dạ dạ. Giọng anh rất vui vẻ.  Chờ gần tuần, chẳng thấy báo xuân đâu, tôi gọi điện lại thẳng cho phòng phát hành SGTT. Kiểm tra một hồi, thì ở đây báo một tin buồn và một tin vui.  Tin buồn,  là tôi KHÔNG có đăng ký số xuân, và bây giờ thì đã muộn rồi, nên nếu muốn mua báo xuân thì ra sạp mà mua. Còn tin vui là mãi đến tháng 4 đăng ký báo của tôi mới hết hạn, thế mà tôi cứ tưởng hết hạn từ cuối năm ngoái. Thảo nào báo vẫn được giao đều.

***

Hôm nay đi làm về, thấy báo Xuân Tuổi Trẻ và cả Xuân Tuổi Trẻ Cười nằm chình ình trong nhà,  tôi hoan hỉ bảo vợ, Tuổi Trẻ tử tế ghê, mình có đăng ký báo xuân đâu mà vẫn được giao. Chắc họ tặng  mình vì mình đặt báo cả năm. Hân hoan thế, nhưng cũng không cầm báo, vì trước đó đã trót mua báo Xuân Tuổi Trẻ ngoài sạp. Tối, cơm nước xong nhặt báo lên, mới thấy rơi ra cái thiệp chúc Tết của Tuổi Trẻ gửi cộng tác viên. Chợt nhớ mình cũng là cộng tác viên SGTT.

***

Cứ tưởng thế này hóa thế kia, tưởng thế kia hóa thế nọ, đâm ra trong nhà bây giờ có thứ có hai, thứ chẳng có. Bèn không tưởng nữa, đứng dậy, đi tắm.

Dư Hoa, Tô Đồng

Trước giờ tôi không quan tâm đến văn học Trung Quốc đương đại mấy. Tôi có đọc các nhà văn lưu vong Mã Kiến, Cao Hành Kiện, Cáp Kim, còn trong nước chỉ đọc một số cuốn của Mạc Ngôn. Mạc Ngôn, đọc Báu vật của đời và Đàn hương hình thì thích, sang Cây tỏi nổi giận bắt đầu chán, tới Ma chiến hữu thì chán hẳn, tôi nghỉ Mạc Ngôn từ đó. Cách đây vài hôm, được một bạn chỉ tới link này, đọc xong nghĩ bụng phải kiếm cuốn Pow! đọc thử, ngặt nỗi không biết cuốn này dịch chưa, và tựa tiếng Việt là gì.

Điều thú vị là trong bài viết, tác giả có nói ông thích Yu Hua và Su Tong hơn Mo Yan - Mạc Ngôn. Tra ngược tra xuôi một hồi mới biết Yu Hua là Dư Hoa, còn Su Tong là Tô Đồng. Cái kiểu phiên âm nhân danh, địa danh tiếng Hoa ra âm Hán Việt, một mặt tạo cảm giác gần gũi, dễ đọc, dễ nhớ, dễ tiêu hóa, mặc khác không thuận tiện cho việc giao lưu hợp tác quốc tế lắm, đặc biệt khi cần tra cứu tài liệu tiếng Anh.  Mấy lần nói chuyện với các bạn nước ngoài, họ nhắc đến một cái tên Trung Quốc, mình lại chả rõ họ muốn nói về ai, đến khi vỡ lẽ ra, thì đã muộn. Dư Hoa, đã nghe tên nhiều lần, có lần nguyên một chị nhà văn còn bảo đọc Dư Hoa đi. Tô Đồng hoàn toàn chưa nghe tên.

Tuy nhiên, chỉ cần rao vài phút, thì có bạn chạy vào mách ngay Tô Đồng là tác giả Đèn lồng đỏ treo cao. Tưởng gì, Đèn lồng đỏ thì đã xem cả phim lẫn truyện, thậm chí có sẵn sách trong nhà, mà trước giờ không để ý tên tác giả.

Lại có bạn mang luôn hai cuốn của Dư Hoa tới tận nhà. Đúng là ở hiền gặp lành. Thêm một ngạc nhiên thú vị nữa: hóa ra, Sống, mà Trương Nghệ Mưu dựng thành phim, chính là dựa trên tác phẩm cùng tên này của Dư Hoa.

Theo tin mật báo, cả Dư Hoa và Tô Đồng đều còn một số cuốn khác đã dịch. Tôi tiếp tục ở hiền chờ sung rụng.

Nhân tiện, tôi cũng đang kiếm sách của Tiền Trung Thư và A Thành.

* Nhân nói chuyện nhân danh, địa danh tiếng Hoa, lại đọc ngay được bài này.Tôi nghĩ đây là đề nghị hợp lý.