No. 41

+ Thì ra bản Thượng đế đã chết trong thành phố mà bác NQT dịch từ La Peau đã bị cắt mất 2/3:

"Nhà xb Vàng Son chỉ là một chi nhánh của nhà xb Sống Mới. Ông chủ của nó có rất nhiều nhà xb như của ông Nhàn, thí dụ như một nhà xb của tay viết cuốn Đôi Mắt Người Xưa [Nguyễn Ngọc Linh ?]. Khi Gấu dịch xong, ông Nhàn mang trình xếp Sống Mới, ông Khoái, hay Khoát, ông này đưa cho tay Linh kiểm tra, Gấu nhớ là, tay này rất khoái bản dịch, nhưng than, bỏ nhiều quá, chỉ còn 1/3 cuốn sách, nhưng đây là quyết định của ông Nhàn."

http://www.tanvien.net/Roman/skin_1.html

+ The Black Boy của Richard Wright ít nhất đã có hai bản dịch tại Việt Nam, một bản là Cậu bé da đen tôi không nhớ ai dịch và dịch có đủ không, bản thứ hai là Chú nhóc đen do Vũ Văn Kha (Trần Dần) dịch từ tiếng Pháp. Tôi so bản  Trần Dần dịch với nguyên gốc tiếng Anh, thì thấy Trần Dần dịch cực sát tiếng Anh, chứng tỏ bản tiếng Pháp được dịch cực sát tiếng Anh và Trần Dần dịch cực sát tiếng Pháp. Đọc bản Trần Dần dịch cực khoái. :)

Tuy nhiên, The Black Boy có hai phần, phần một là Southern Night, và phần hai là The Horror and the Glory. Trần Dần chỉ mới dịch hết phần một, và thêm độ chừng 3-4 trang nữa tôi chưa dò ra là từ đâu, nhưng nhiều khả năng không nằm trong phần hai, mà có thể là một phiên bản khác. 

Đây là câu kết phần một bản tiếng Anh: "This was the culture from which I sprang. This was the terror from which I fled."

Câu dịch của Trần Dần: " Ấy chính là nền văn hóa hôm qua mà tôi lấy đà để sống. Ấy chính là sự khủng bố hôm qua mà giờ đây tôi thoát khỏi."

+ Để link đây, đọc sau: http://www.newrepublic.com/article/113948/orhan-pamuk-interview-taksim-square-erdogan-literature#

Thời gian của đọc

Trước Tết khoảng mười ngày, tôi đột nhiên thấy người ớn lạnh, uể oải, cứ tưởng là mình có bầu tới nơi rồi. (Con gái Alpha thỉnh thoảng sờ bụng ba, hỏi, ba sắp có em bé hả?).  Hai ba hôm liền như thế, cộng thêm một vài triệu chứng khác, đi khám, thì may không phải bầu, mà là bệnh.  Bệnh  không nặng lắm, nhưng khó chịu, và buộc phải ở nhà một tuần.  Nghe bác sĩ báo tin xong, tôi vừa bực mình, vì những ngày đó mà buộc phải ở nhà chẳng khác bị chặt chân, nhưng cũng vừa hơi thinh thích vì sẽ có nguyên một tuần để đọc sách!  Trong tuần đó, trừ những lúc sốt, chóng mặt, hay đau đầu quá sức, thì tôi đọc liên tục được bốn cuốn:  Những ngã tư và những cột đèn của Trần Dần, Henderson - Ông hoàng mưa của Saul Bellow và hai cuốn của Vargas Llosa là In Praise of the Stepmother (tạm dịch Ngợi ca kế mẫu), và Death in the Andes (tạm dịch Cái chết trên dãy Andes).

Tôi chia sẻ nhận xét của bạn Nhã Thuyên về Những ngã tư và những cột đèn: cuốn tiểu thuyết này là một bài thơ dài.  Tôi thậm chí còn muốn thêm: một bài thơ bậc thang dài.  Tôi có ấn tượng đó vì cách ngắt nhịp trong văn Trần Dần: ông sử dụng dấu phẩy dày đặc để ngắt những câu dài thành ba, bốn, năm đoạn. Về mặt ngữ pháp, có thể những dấu phẩy đó không thực sự cần thiết; tuy nhiên, về mặt ngữ điệu, nó cho ta cảm giác khi đọc những bài thơ bậc thang, nơi một câu thơ luôn được ngắt ra thành ba bốn bậc.   Với tôi, điều thú vị nhất khi đọc tiểu thuyết của Trần Dần là lại được nhìn thấy một Trần Dần - nhà thơ.

Về cuốn Ông hoàng mưa, sau chừng 100 trang đầu, tôi tự hỏi mình có nên đọc tiếp.  Nhưng cũng vào lúc tôi đang băn khoăn thì nhân vật chính, Henderson - một triệu phú người Mỹ, đột nhiên quyết định đi sang châu Phi.  Những chuyến đi châu Phi luôn hứa hẹn những điều kỳ thú, nhất là khi Henderson quyết định tránh xa những dấu vết văn minh để đi off the beaten track vào những nơi xa xôi, hẻo lánh, lạ lùng nhất.  Trước chuyến đi châu Phi, thành tích đáng kể nhất của Henderson là bắn hụt một con mèo (tất nhiên phải trừ quả huân chương trong chiến tranh thế giới thứ hai).  Chuyến đi châu Phi của Henderson đầy ắp những sự kiện đáng ghen tỵ cho bất cứ tiểu thuyết phiêu lưu nào: làm nổ tung một bồn nước đầy ếch nhái bằng một quả bom làm từ đèn pin và dây giày, ngủ cùng với xác chết, đột nhiên bị lột quần áo và tung hô hay gầm gào cùng với sư tử.  Thế nhưng, lẽ dĩ nhiên Ông hoàng mưa không chỉ là một tiểu thuyết phiêu lưu. Cái tiếng nói trong đầu Henderson thôi thúc ông rời khỏi cuộc sống vô vị dấn thân vào cuộc phiêu lưu để tìm hiểu bản thân mình muốn gì hẳn là tiếng nói mà đôi khi mỗi chúng ta cũng nghe thấy nhưng thường bị lờ đi. Và những đoạn đối thoại giữa Henderson và vị vua sư tử minh triết Dahfu thực sự là thức ăn thượng hạng cho tâm hồn, tha hồ cho ta vừa ăn vừa chiêm nghiệm cuộc sống.

 

In Praise of the Stepmother là một cuốn tiểu thuyết tương đối mỏng, chưa tới hai trăm trang, chưa kể bản tôi có là bản bìa cứng, chữ to, lại là tiểu thuyết erotic nên có thể đọc rất nhanh mà không cần đứng dậy đi uống sữa. Đây là cuốn đầu tiên của Vargas Llosa mà tôi đọc.  Trước đó nhà có sẵn cuốn The Bad Girl  - một phiên bản của bà Bovary (Vargas Llosa rất hâm mộ Flaubert)  nhưng mãi mà tôi vẫn để đấy, chưa sờ tới, vì không khoái gái hư lắm.:)  In Praise of the Stepmother là tên bài luận văn mà cậu con trai riêng của chồng tuổi vị teen (chắc dưới 13 tuổi) Fonchito viết để thuật lại những gì diễn ra giữa cậu và bà mẹ kế Lucrecia.  Chỉ đến trang cuối tiểu thuyết, ta mới có thể biết những âm mưu đen tối nhất có thể khoác bộ mặt thánh thiện nhất.  Điều này khẳng định rằng một sự thật rằng, làm gì có chuyện mẹ kế mà được ngợi ca!  Điểm đáng chú ý của cuốn này là xen giữa những chương sách thuật lại câu chuyện giữa Lucrecia, ông chồng Don Rigoberto và cậu con trai riêng Fonchito, là những chương tả lại những bức tranh thời phục hưng có đề tài liên quan đến câu chuyện.  Những bức tranh đó được in lại trong sách. 

  

Tôi chỉ hơi thích In Praise of the Stepmother, nhưng tôi hoàn toàn bị chinh phục bởi Death in the Andes.  Tôi biết đến cuốn này từ bài luận văn của Pamuk về Vargas Llosa mà tôi có đăng một phần bản dịch trên blog này.  Pamuk nhận xét Death in the Andes là một tiểu thuyết tiêu biểu của Vargas Llosa. 

Trích Pamuk: “Tiểu thuyết này lấy bối cảnh những thị trấn nhỏ nằm rải rác và bị lãng quên trong dãy Andes xa xôi - trong những thung lũng đìu hiu, những mỏ khoáng sản, những con đường núi, và một cánh đồng chẳng có gì ngoài sự hoang vắng - và theo chân một cuộc điều tra chuỗi những vụ mất tích  nhiều khả năng là giết người.  Cả điều tra viên, hạ sĩ Lituma, và đối tác của anh trong lực lượng dân vệ, Thomas Correno sẽ quen thuộc với độc giả những tiểu thuyết khác của Vargas Llosa.  Trong khi hai người lang thang trong núi thẩm vấn những đối tượng tình  nghi, họ kể cho nhau nghe những chuyện tình trong quá khứ, luôn phải trông chừng mai phục của Con Đường Sáng - nhóm du kích theo chủ nghĩa Mao.  Những người họ gặp dọc đường và những chuyện họ kể trộn lẫn với lịch sử cá nhân họ tạo nên một hoạt cảnh rộng lớn của Peru đương đại với tất cả khổ đau của nó.”

Cách kể chuyện của Vargas Llosa trong Death in the Andes thú vị nhưng cực kỳ phức tạp.  Chuyện kể quá khứ và hiện tại đan xen với nhau không phải theo từng chương hay từng đoạn mà từng câu. Nhưng cũng nhờ đó, nó tạo hiệu ứng như khi xem một cuốn phim mà những xen quá khứ liên tục được chèn vào xen hiện tại.  Khi xem phim, ta phân biệt được quá khứ - hiện tại nhờ vào bối cảnh, trang phục, ánh sáng .v.v, còn khi đọc cuốn này đôi khi ta chỉ phân biệt được quá khứ và hiện tại nhờ vào cách sử dụng đại từ nhân xưng.

Bây giờ thì chờ có Trò chuyện trong quán La Catedral để đọc. Ghét thế, Sài Gòn luôn có sách mới muộn hơn Hà Nội.  Sáng lên mạng đã thấy hoa hậu khoe toáng đang đọc rồi.  Kinh thật!

Những đại lộ

 … là tên cuốn tiểu thuyết của Trần Dần kế sau cuốn Những ngã tư và những cột đèn, kiểu như Cô gái đùa với lửa là phần hai của Cô gái có hình xăm rồng.  Sở dĩ ta biết được điều này là nhờ mấy câu thơ mang tính tiên tri sau đây:), đố các bác biết là thơ của ai:

bất cứ ngã tư nào

cột đèn nào

đại lộ nào

hàng cây nào

cũng làm tôi nhớ Người

Tiểu thuyết Những đại lộ chưa biết bao giờ mới ra mắt.  Nếu biết Những ngã tư và những cột đèn phải mất đến 45 năm mới ra mắt được bạn đọc, thì Những đại lộ có khả năng lâu hơn thế nhiều, mà khả năng dễ xảy ra nhất là không bao giờ.  Vì, tất nhiên, nó chưa bao giờ tồn tại.

Tôi tán nhảm thế chỉ vì tôi chưa có cuốn này, chưa nhìn thấy cuốn này; nhưng tôi biết chắc tôi sẽ mua ngay khi nào nhìn đó, thậm chí không chỉ một bản.  Rút kinh nghiệm cuốn Thơ Trần Dần của NXB Đà Nẵng cách đây mấy năm, hồi đấy tôi chỉ mua một bản, và sau đó không còn thấy nó ở đâu nữa.   Có lẽ bản sách này đã được đưa vào sách đỏ, không quá nhiều người sở hữu.

Về cuốn Những ngã tư và những cột đèn, Sài Gòn Tiếp Thị sáng nay đã có bài review của Nguyễn Vĩnh Nguyên, nhưng chịu không thể nào tìm được link bài này trên SGTT online [cập nhật: đã có link].  Nghe đâu tác giả bài điểm sách này chuẩn bị chuyển sang nghề đi chụp ảnh mướp:).  SGTT  là tờ báo có mục điểm sách đầy đặn nhất hiện nay trên cả nước, luôn giới thiệu được rất sớm những cuốn quan trọng.  (Nhận xét này tất nhiên chủ quan, vì tôi chẳng biết cách nào để khỏi chủ quan.  Đằng nào thì tôi cũng có đọc Tiền phong, Công an, An ninh thế giới, và vô số tờ báo khác đâu, kể cả một tờ tôi mà trong vòng 10 năm qua tôi chưa bao giờ  nhìn thấy trên sạp báo là Văn Nghệ Trẻ:))

Tuy chưa cầm cuốn này, nhưng tôi nhận thấy ưu điểm đầu tiên của nó là bìa đẹp.  Không có ngã tư hay cột đèn nào trên bìa. Trên một cái nền xám như cuộc đời và số phận Trần Dần, có một góc người liêu xiêu.  Trên bàn, có cái gì trông giống như một con dấu.  Và, như là có một cánh tay cơ bắp thò ra từ trong tường. Tất cả đều gợi nhiều liên tưởng.


+ Trang này đã quảng cáo bán cuốn này giảm giá 30%: http://www.zokik.com/book/detail/id/2900000059283/Nhung_nga_tu_va_nhung_cot_den.  Tôi chưa mua thử ở trang này bao giờ.

Chiều vô lễ

Một số bài thơ trong tập Chiều vô lễ của Trần Dần, chép từ Trần Dần - Thơ (Nhã Nam và NXB Đà Nẵng 2008)

Yêu

Em đã quên ư?

lòng ngã tư mưa lằng nhằng cột điện

Tình yêu của anh như câu cổ tích

kể trong một tối mưa dầm

Đừng yêu

Gạch ngói ruổi rong

những mơ mộng nhớ thương

Các vì sao, ai bắt vít trên trời?

những đinh vít long lanh bằng bạc

Em nhé! Đừng yêu!

đừng yêu những đại lộ gió!

Phố này. Hàng cây này. Cột điện.

Căn nhà thi sĩ đổ. Mùa mưa.

Ngã tư xưa

Anh muốn rao lên cho làng nước biết

hôm nay em bạc đãi một người

Nhưng em ơi! anh chỉ đến ngã tư xưa

anh đứng dưới một ngôi đèn bỏ

Đại lộ khói

Tôi biết nhược điểm của đêm đông

Nó dài vơ dài vẩn

Gió thổi tợ thằng rồ

Vặt trụi hàng cây...

Lá ngã - giệ đường đôi

Sương bay lèm nhèm đại lộ

Ngang phố - tôi châm điếu thuốc

cuối cùng

Ngực thở khói diêm sinh

Phố vô lý

Hai chân chọ chẹ

Vườn hoa vô lý

Cặp đùi vô ý

Ngôi sao vô vị

Phố dài vô lẽ

Chiều xanh vô nghĩa...

Ôi chao! Thu rồi!... Bất tử

Đại-lộ-thi-sĩ

Sương sa lia lịa

Hành trình...

Ngã tư

Hãy nghe im lặng thổi

Gió ngã tư to

Hai cột đèn gù

Mẹ hĩm! Bố cu! Kìa nhìn đại lộ

Điện khạc ò ò...

Cà cộ đèn thu!

Không đề số 1

Em đẹp như em vừa mới nở

Rét dài nưn nứt lụa

Đùi hoa cau ướt sữa

Ô hay! Tay non che bẹ nhỏ

Không lẽ sương tươi vừa nhú nụ

Tụ ra em...

Không đề số 4

Mưa rơi phay phay

Ngã tư năm ngoái

Biết tôi khờ dại

Em đi không sao chống cự nổi

Đại lộ tai hại

Em dài man dại

Em dài quên che đậy

Em dài tê tái

Em dài quên cân đối

Em dài bối rối

Em dài vô tội

Em dài - khổ tâm...