EM LÀM ƠN IM ĐI, ĐƯỢC KHÔNG?
Raymond Carver
I
Khi Ralph Wyman mười tám tuối và lần đầu tiên xa nhà, cha anh, hiệu trưởng Trường tiểu học Jefferson và là người thổi kèn trumpet sô lô trong ban nhạc của Câu lạc bộ Weaverville Elks, dạy anh rằng đời là một chuyện nghiêm chỉnh, một cuộc mạo hiểm đòi hỏi sự mạnh mẽ và chí hướng ở một người trẻ tuổi vừa mới khởi đi, một con đường lắm chông gai, đó là điều ai cũng biết, nhưng cũng nhiều tưởng thưởng, cha Ralph Wyman tin vào điều đó và bảo anh thế.
Nhưng khi ở đại học Ralph mù mờ phương hướng. Anh vừa nghĩ rằng mình muốn trở thành bác sĩ vừa nghĩ mình muốn trở thành luật sư, anh học vài khóa y khoa sơ cấp và vài khóa về lịch sử pháp quyền và luật kinh doanh, nhưng rồi xác định rằng mình chẳng có sự trơ lì cần thiết cho ngành y lẫn khả năng đọc triền miên cho ngành luật, đặc biệt là khi phải đọc về tài sản và thừa kế. Mặc dù thỉnh thoảng anh vẫn đăng ký học các lớp về khoa học và kinh doanh, Ralph học cả các lớp triết học và văn chương và cảm thấy mình như trên ngưỡng cửa của một sự tự khám phá lớn lao. Nhưng điều ấy chẳng bao giờ đến. Chính trong thời gian này, khoảng thời gian sa sút nhất như về sau này anh tự nhận, Ralph tin rằng anh gần như sụp đổ; anh đàn đúm và đêm nào cũng say bét nhè. Anh uống nhiều đến độ tiếng tăm nổi như cồn và mọi người gọi anh là Jackson, theo tên người pha rượu ở quán The Keg.
Rồi, năm thứ ba đại học, Ralph bắt đầu chịu ảnh hưởng của một giáo sư có sức lôi cuốn đặc biệt. Đó là tiến sĩ Maxwell; Ralph không bao giờ quên ông được. Ông đẹp trai, duyên dáng, tầm mới hơn bốn mươi, phong thái tinh tế, giọng nói phảng phất chất miền Nam. Ông đã từng đi học ở Valderbilt, nghiên cứu ở châu Âu, rồi sau cộng tác với một, hai tạp chí văn chương bên bờ Đông. Sau này Ralph sẽ bảo gần như chỉ sau một đêm là Ralph quyết định theo nghề dạy học. Anh bỏ rượu, bắt đầu chú tâm học hành, và chỉ trong một năm được bầu vào Omega Psi, hội thân hữu báo chí toàn quốc; anh trở thành hội viên Câu lạc bộ tiếng Anh; được mời đến dự cùng cây đàn cello mà đã ba năm anh không sờ đến, tham gia nhóm nhạc thính phòng sinh viên vừa mới thành lập; thậm chí anh còn đắc cử chức thư ký của lớp năm cuối. Đúng khi đó anh gặp Marian Ross - một cô gái mảnh mai, xinh xắn với nước da sáng, người đã ngồi cạnh anh trong lớp học về Chaucer.
Marian Ross để tóc dài, thích mặc áo thun cao cổ và luôn đeo một túi xách da dây dài đong đưa trên vai. Đôi mắt cô to, như thâu hết mọi vật vào trong một cái nhìn. Ralph thích đi chơi với Marian. Họ cùng đến quán The Keg và một vài chỗ khác mà mọi người hay đến, nhưng họ không bao giờ để chuyện đi chơi hay chuyện đính hôn mùa hè năm sau len vào chuyện học. Họ là những sinh viên nghiêm túc, và hai bên cha mẹ cuối cùng tán thành chuyện hai người. Mùa xuân, họ cùng đi thực tập tại một trường trung hoc ở Chico, và vào tháng sáu, cùng vượt qua kỳ thi tốt nghiệp. Hai tuần sau họ làm đám cưới ở nhà thờ St James Episcopal.
Đêm trước đám cưới tay trong tay họ nguyện mãi mãi giữ gìn niềm hứng khởi và vẻ bí ẩn của cuộc sống lứa đôi.
Họ lái xe đến Guadalajara hưởng tuần trăng mật, và mặc dù cả hai thấy thích thú khi viếng thăm những nhà thờ đổ nát và những bảo tàng tranh tối tranh sáng cũng như những chiều đi mua sắm, khám phá chợ búa, Ralph thầm kinh sợ với tình trạng bẩn thỉu và sự phóng đãng công khai mà anh nhìn thấy, và muốn nhanh quay về với sự an toàn của California. Nhưng cái cảnh tượng mà anh luôn nhớ và cũng làm anh cảm thấy bất an nhất thì chẳng liên quan gì đến Mexico cả. Đó là một buổi chiều muộn, gần như là tối, Marian đứng chống tay bất động tì lên hàng lan can sắt của căn nhà họ thuê trong khi Ralph đi về từ con đường bụi mù bên dưới. Mái tóc cô xõa dài trước vai, cô không nhìn anh mà nhìn vào cái gì đó xa xăm. Cô mặc váy trắng, choàng khăn màu đỏ tươi quanh cổ, và anh có thể nhìn thấy ngực cô phập phồng sau lớp vải trắng. Anh kẹp một chai rượu vang sẫm, không dán nhãn dưới cánh tay, và cảnh tượng này gợi lên trong Ralph một cái gì đó trong một cuốn phim, một khoảnh khắc hết sức kịch tính mà Marian vào vai thật trọn vẹn còn anh thì không.
Trước khi đi hưởng tuần trăng mật họ đã nhận dạy ở một trường trung học ở Euroka, một thị trấn thuộc vùng chuyên đốn gỗ ở phía bắc tiểu bang. Được một năm, sau khi họ thấy chắc chắn rằng ngôi trường và thị trấn này đúng là nơi họ muốn gắn bó, họ mua một ngôi nhà ở quận Fire Hill. Ralph cảm thấy, mà không cần thật sự nghĩ ngợi nhiều, rằng anh và Marian hiểu nhau một cách hoàn hảo – ít nhất cũng đến mức mà hai con người có thể hiểu được về nhau. Hơn nữa, Ralph cảm thấy anh tự hiểu mình – cái gì anh có thể làm, cái gì không, và anh đang đi về đâu bằng sự tự đánh giá thận trọng chính mình.
Hai con của họ tên là Dorothea và Robert, giờ một đứa đã năm tuổi và một đứa bốn tuổi. Vài tháng sau khi sinh Robert, Marian được mời làm giáo viên tiếng Pháp và tiếng Anh ở một trường trung cấp ngoài rìa thị trấn, còn Ralph vẫn dạy ở trường trung học. Họ tự cho mình là một đôi hạnh phúc, cuộc sống hôn nhân của họ cho đến giờ này chỉ có một trục trặc duy nhất xảy ra lâu rồi, vào mùa đông cách đây hai năm. Kể từ đó họ chưa bao giờ nhắc lại. Nhưng đôi khi Ralph nghĩ về chuyện ấy - thật lòng, anh phải thừa nhận rằng anh nghĩ về chuyện ấy ngày càng nhiều. Những hình ảnh ghê sợ ngày càng hiện lên trong mắt anh, những chi tiết không thể chịu đựng được. Vì anh đinh ninh rằng vợ anh đã từng một lần phản bội anh với một gã tên là Mitchell Anderson.
Nhưng giờ này là một đêm chủ nhật tháng mười một, bọn trẻ đã ngủ say còn Ralph cũng buồn ngủ, anh ngồi trên ghế sofa chấm bài, tiếng ra-đi-ô văng vẳng ra từ nhà bếp, nơi Marian đang là quần áo, và anh cảm thấy hạnh phúc ngập tràn. Anh ngắm nhìn tập bài trước mặt anh một lúc rồi xếp chúng lại và tắt đèn.
“Xong rồi hả anh?” Marian mỉm cười và hỏi khi anh đi vào nhà bếp. Cô đang ngồi trên một cái ghế cao, và cô dựng đứng bàn là dậy như thể cô đang đợi anh.
“Còn lâu”, anh nhăn mặt nói, vứt xấp bài lên bàn bếp.
Cô bật cười – cái cười rạng rỡ, vui sướng - và ngẩng mặt lên đợi được hôn, và anh hôn nhẹ lên má cô. Anh kéo ghế ra và ngồi xuống, ngả người ra sau trên chân ghế và ngắm vợ. Cô lại mỉm cười rồi hạ mắt xuống.
“Anh hơi buồn ngủ”, anh nói.
“Cà phê nhé?” , cô hỏi, chồm người qua và lấy mu bàn tay sờ vào bình pha cà phê.
Anh lắc đầu.
Cô cầm điếu thuốc đang cháy dở trong gạt tàn lên, rít một hơi trong lúc nhìn xuống sàn nhà, rồi đặt điếu thuốc lại trong gạt tàn. Cô nhìn chồng, nét ấm áp tràn gương mặt. Cô cao, vóc người mềm mại, ngực cao, eo thon, và cặp mắt to, tuyệt vời.
“Anh có bao giờ nghĩ về bữa tiệc ấy không?”, cô hỏi, vẫn nhìn anh.
Anh giật mình và ngọ ngoạy trong ghế, và anh nói: “Bữa tiệc nào? Em định nói bữa tiệc cách đây hai, ba năm?”
Cô gật đầu.
Anh đợi, và khi thấy cô không giải thích gì thêm, anh nói: “Có chuyện gì? Sao em mang chuyện đó ra, có chuyện gì thế?”. Rồi tiếp: “Rốt cuộc là đêm đó anh ta hôn em, đúng không? Ý anh là, anh biết anh ta hôn em. Anh ta cố hôn em, hay là không?”
“Em chỉ nghĩ về chuyện đó và em hỏi anh, có thế thôi”, cô nói. “Thỉnh thoảng em nghĩ về chuyện đó”, cô nói.
“Hừm, anh ta đã hôn em, phải không. Thôi nào, Marian”, anh nói.
“Anh có bao giờ nghĩ về đêm hôm ấy không?”, cô hỏi.
Anh nói: “Không hẳn. Chuyện đó lâu rồi, đúng không? Cách đây ba hay bốn năm. Bây giờ em kể anh nghe được rồi đấy. Anh vẫn là anh chàng
Anh biết anh nên cố mỉm cười cùng cô, nhưng anh không thể. Anh bảo: “Thế mà trước đây em bảo là anh ta không hôn em. Em bảo anh ta chỉ choàng tay qua người em khi đang lái xe. Vậy là sao?”
“Sao anh lại làm như thế?” cô lơ mơ hỏi. “Cô đi đâu cả đêm?” anh gào lên, đứng chắn trước mặt cô, chân sũng nước, nắm tay co lại để đánh tiếp. Rồi cô nói: “Em chẳng làm gì cả. Sao anh đánh em?”, cô nói.
“Thế nào mình lại nói đến chuyện này nhỉ?” cô hỏi.
“Em khơi chuyện ra”, anh trả lời.
Cô lắc đầu. “Em không biết cái gì khiến em nghĩ về chuyện ấy nữa.” Cô mím môi và chăm chú nhìn sàn nhà. Rồi cô đứng thẳng người lại ngẩng nhìn lên. “Anh, nếu anh cất cái bàn là quần áo này cho em, em sẽ pha một đồ uống gì nóng nóng. Rượu rum pha bơ . Anh thấy sao?”
“Được”, anh nói.
Cô vào phòng khách bật đèn rồi cuối xuống nhặt một cuốn tạp chí trên sàn. Anh ngắm hông vợ dưới cái váy len kẻ ô. Cô lại trước cửa sổ và đứng đó nhìn ra đèn đường. Cô vuốt tay xuống váy rồi nhét áo vào trong. Anh tự hỏi không biết cô có tự hỏi mình rằng liệu anh có đang ngắm cô không?
Sau khi dựng cái bàn là quần áo vào trong góc cửa, anh ngồi xuống, và khi cô vào bếp, anh hỏi: “Này, đêm hôm đó giữa em và Mitchell Anderson còn diễn ra chuyện gì nữa?”
“Không có gì cả”, cô đáp. “Em đang nghĩ về chuyện khác”.
“Chuyện gì?”
“Về các con, về cái váy mà em muốn mua cho Dorothea vào Lễ phục sinh tới. Và em đang nghĩ về buổi lên lớp ngày mai. Sinh viên hiểu thế nào về chàng Rimbaud đẹp trai”, và cô bật cười. “Em không có ý gieo vần đâu, thật đấy, Ralph, và thật đấy, chẳng có chuyện gì khác xảy ra đâu. Em xin lỗi em đã nói gì về chuyện đó.”
“Được rồi”, anh nói.
Anh đứng dậy, tựa vào tường bên cạnh tủ lạnh nhìn vợ xúc đường cho vào hai cái cốc và khuấy rượu rum lên. Nuớc bắt đầu sôi.
“Em này, bây giờ chuyện đã được mang ra rồi”, anh nói, “và chuyện đó cũng đã cách đây bốn năm, nên anh nghĩ chẳng có lý do gì khiến mình bây giờ không thể nói về chuyện đó được nếu mình muốn. Đúng không?”
Cô nói, “Nhưng chẳng có gì để nói cả”.
Anh nói, “Anh muốn biết”.
Cô nói, “Biết gì cơ?”
“Ngoài chuyện hôn em ra thì anh ta còn làm gì. Chúng mình là người lớn. Mình không gặp nhà Anderson hàng năm rồi còn gì và có thể mình chẳng bao giờ gặp lại họ mà chuyện đó đã xảy ra lâu lắm rồi, nên có lý gì mà mình không thể nói về chuyện đó?” Anh hơi ngạc nhiên về chất lý sự trong giọng của mình. Anh ngồi xuống, nhìn tấm khăn trải bàn rồi ngước lên nhìn vợ. “Thế nào?”, anh hỏi.
“Hừm”, cô cười láu lỉnh, hất đầu sang một bên một cách rất nữ tính, nhớ lại. “Không, Ralph, thật đấy. Thật ra em không nên kể thì hơn.”
“Chúa ơi, Marian. Bây giờ anh nói nghiêm túc đấy”, anh nói, và đột nhiên anh hiểu là anh thật sự muốn thế.
Cô tắt bếp gas, gác tay lên ghế rồi ngồi xuống, gót chân gác lên thanh gác. Cô hơi chồm về phía trước, cánh tay tì lên gối, ngực áp vào áo. Cô gẩy một cái gì đó trên váy rồi ngước lên.
“Anh có nhớ là Emily đã ra về cùng với nhà Beatty, không hiểu sao Mitchell vẫn còn ở lại. Phải nói là đêm hôm ấy trông anh ấy không ổn lắm. Em không rõ, có thể là Emily và anh ấy đang lục đục, nhưng em không rõ lắm. Lúc đó, anh, em, nhà
“Chúa ơi!” Cái từ ấy trượt ra khỏi miệng anh. “Nhưng lúc nào em cũng như thế, Marian!” Và ngay lập tức anh biết rằng anh vừa bật ra một sự thật mới mẻ và sâu sắc.
Đầu anh tràn ngập những lời cáo buộc, và anh cố tập trung vào một điểm cụ thể. Anh nhìn xuống bàn tay mình và nhận thấy chúng có cùng cảm giác vô hồn mà chúng từng có cái ngày anh nhìn cô đứng trên ban công. Anh nhặt cây bút chì đỏ chấm bài đang nằm trên bàn lên rồi lại đặt nó xuống.
“Anh đang nghe đây”, anh nói.
“Nghe cái gì cơ?” cô nói. “Anh đang cộc cằn vả trở nên bực dọc, Ralph. Chẳng vì cái gì cả - chẳng vì cái gì, anh à…không có chuyện gì khác cả”, cô nói.
“Tiếp tục đi”, anh nói.
Cô nói, “Rốt cuộc là có chuyện gì với chúng ta?. Anh có biết là chuyện này bắt đầu như thế nào không? Bởi vì em chẳng biết chuyện này bắt đầu như thế nào.”
Anh bảo, “Tiếp tục đi, Marian”.
“Tất cả chỉ có thế, Ralph”, cô nói. “Em bảo rồi. Bọn em phóng xe đi. Bọn em trò chuyện. Anh ấy hôn em. Em vẫn không rõ tại sao bọn em có thể đi đến ba giờ đồng hồ - hay là bất cứ cái gì mà anh nói là bọn em làm.”
“Kể đi, Marian”, anh nói, anh biết rằng còn nữa và biết rằng anh đã luôn biết điều đấy. Anh cảm thấy nôn nao trong bụng, và rồi anh bảo: “Thôi. Nếu em không muốn kể cũng được. Thật ra anh nghĩ anh chỉ nên biết đến đấy.” Anh thoáng nghĩ rằng nếu anh chưa lấy vợ đêm nay anh đã ở một nơi nào khác làm một việc gì khác, rằng sẽ là một nơi nào đó yên lặng.
“Ralph này”, cô nói, “anh sẽ không giận, phải không? Ralph? Chúng ta chỉ nói chuyện thôi. Anh sẽ không giận, phải không?”. Cô chuyển sang ngồi trên một chiếc ghế bên cạnh bàn.”
Anh nói, “Anh sẽ không giận.”
Cô nói, “Hứa nhé?”
Anh nói, “Hứa.”
Cô châm một điếu thuốc. Anh đột nhiên có mong ước lớn lao được nhìn thấy lũ trẻ, kéo chúng dậy và lôi ra khỏi giường, nặng nề và vẫn còn mê ngủ, giữ mỗi đứa một bên gối, kéo chúng đi cho đến khi chúng tỉnh dậy. Anh chuyển sang chú ý đến một trong những cỗ xe đen nhánh bé tí đặt trên khăn trải bàn. Bốn chú ngựa trắng cũng bé tí tung vó kéo từng cỗ xe đen, người đánh xe ngựa đội chiếc mũ cao vung tay lên, những hòm xiểng được treo trễ xuống từ nóc xe, và một thứ trông giống như cái đèn dầu lủng lẳng một bên, và nếu anh có lắng nghe gì thì đó là nghe từ bên trong cỗ xe đen.
“… Bọn em đi thẳng đến tiệm rượu, em ngồi đợi trong xe cho đến lúc anh ấy đi ra. Một tay anh ấy cầm túi, tay kia cầm một túi ni-lông đá. Anh ấy loạng choạng ngồi vào xe. Em không nhận ra là anh ấy say mèm cho đến lúc bọn em bắt đầu lái về. Em để ý cái cách anh ấy lái. Chậm kinh khủng. Anh ấy gục cả người lên tay lái. Mắt anh ta long lanh. Bọn em tán đủ thứ chuyện chẳng có ý nghĩa gì cả. Em chẳng nhớ nữa. Bọn em nói về Nietzsche. Strindberg. Anh ấy đạo diễn vở Nàng Julie trong học kỳ thứ hai. Rồi cái gì đó về chuyện Norman Mailer đâm vào ngực vợ. Rồi anh ấy dừng lại một lúc giữa đường. Rồi mỗi đứa lấy chai ra nốc một ngụm. Anh ấy nói anh ấy ghét nghĩ đến việc em bị đâm vào ngực. Anh ấy nói anh ấy muốn hôn lên ngực em. Anh ấy đánh xe ra vệ đường. Anh ấy gục đầu vào lòng em…”
Giọng cô gấp gáp, anh ngồi hai tay khoanh trên bàn ngắm nhìn môi vợ. Mắt anh lướt vòng quanh bếp - bếp lò, hộp đựng khăn giấy, bếp lò, tủ ly, lò nướng bánh mì, ngược lại môi của vợ, ngược lại cỗ xe trên khăn trải bàn. Anh cảm thấy một ham muốn lạ lùng dành cho vợ thoáng qua phần bụng dưới của mình, rồi anh cảm nhận được nhịp xóc đều đều của cỗ xe, anh muốn kêu ngừng lại và anh nghe vợ nói: “Anh ấy bảo chúng mình làm chuyện ấy nhé?” Và rồi cô nói: “Em đáng trách. Em là người đáng trách. Anh ấy bảo tùy em quyết định, em có thể làm bất kỳ điều gì em muốn.”
Anh nhắm mắt lại. Anh lắc đầu, cố nghĩ ra những khả năng khác, những kết luận khác. Anh thật sự băn khoăn liệu anh có thể hồi tưởng lại đêm ấy cách đây hai năm và tưởng tượng ra chính anh đi vào bếp đúng lúc họ ra đến cửa, nghe giọng chính mình xúc động mạnh, ồ không, không, em không được đi đâu với gã Mitchell Anderson đấy. Chẳng những hắn say mà hắn còn là một tài xế tồi, và bây giờ em phải đi ngủ để thức dậy với Robert và Dorothea vào buổi sáng và dừng lại! Em phải dừng lại!
Anh mở mắt ra. Cô đang lấy tay che mặt và khóc rưng rức.
“Tại sao em làm vậy, Marian?” anh hỏi.
Cô lắc đầu mà không ngẩng lên.
Rồi đột nhiên anh biết hết. Đầu anh căng lên. Cả một lúc lâu anh chỉ có thể nhìn trừng trừng ngờ nghệch vào tay mình. Anh đã biết hết! Đầu anh gầm rú vì cái anh biết.
“Chúa ơi! Không! Marian! Giê-su-ma, lạy Chúa tôi!”, anh nói, bật người ra khỏi bàn. “Chúa ơi! Không, Marian!”
“Không, không”, cô nói, hất đầu ra phía sau.
“Cô đã để cho hắn!” anh gào lên.
“Không, không”, cô nức nở.
“Cô đã để cho hắn! Làm chuyện đó! Đúng không? Đúng không? Làm một cái! Có phải hắn nói vậy không? Trả lời tôi đi! ” anh gào lên. “Hắn ta có ra trong người cô không? Cô có để cho hắn ra trong người cô không khi cô và hắn làm chuyện đó?”
“Nghe em, nghe em này Ralph”, cô nghẹn ngào, “em thề với anh là anh ta không. Anh ta không ra. Anh ta không ra trong người em.” Cô nảy người từ bên này sang bên kia ghế.
“Ôi Chúa! Quỷ tha ma bắt cô đi!” anh rít lên.
“Chúa ơi!” cô nói, đứng dậy, chìa tay ra. “Chúng mình điên hả, Ralph. Chúng mình mất trí chưa? Ralph? Tha lỗi cho em, Ralph. Tha lỗi cho em.”
“Đừng chạm vào tôi! Tránh ra!” anh gào. Anh đang gào.
Cô bắt đầu thở hổn hển, sợ hãi. Cô cố ôm anh lại. Nhưng anh tóm lấy vai cô và hất cô ra.
“Tha lỗi cho em, Ralph. Em van anh, Ralph! cô gào lên.
***
(Phần hai)
Goldmund dịch từ nguyên bản tiếng Anh Will You Please Be Quiet, Please?
