Tạp bút Bảo Ninh

Nhân dịp Nỗi buồn chiến tranh đang bị đánh tưng bừng, bèn lôi cuốn Tạp bút Bảo Ninh ra đọc cho hết. Đây là tập hợp các bài báo đăng chủ yếu trên Văn nghệ trẻ, Văn nghệ quân đội và các báo khác dưới các bút danh Bảo Ninh, Nhật Giang, Mã Pí Lèng. Vì là tập hợp các bài báo, nhiều bài trong đó mang tính thời sự, nên giờ đọc lại không phải bài nào cũng thấy hay hoặc đồng cảm, nhưng cũng có thể nhặt ra một số chi tiết đáng chú ý:

+ Bảo Ninh bài bác cái trò đại ngôn ca bóng đá thành Tổ quốc, tình yêu bóng đá thành tình yêu Tổ quốc. Ông bảo Tổ quốc là Tổ quốc, bóng đá là bóng đá. Thiên vị là cố nhiên, nhưng thua thì buồn chán chứ không phải quốc thể bị hạ nhục. Ông cho rằng cái sự gán ghép ầm ĩ là một trong những nguyên do bóng đá VN ít tiến bộ, vì đá trúng trật một đường bóng mà là vấn đề vinh nhục quốc gia thì ai mà bình tĩnh đá được.

+ Về vấn đề đền ơn đáp nghĩa với thương binh, liệt sĩ, cựu binh, ông nhấn mạnh sự kiệm lời và lòng thành thực. Bớt cái hoa mỹ, bớt đi tượng đài, bia kỷ niệm xấu xí nhàm tẻ, bớt những vở kịch, bộ phim "cúng cụ". Ông cũng là người phản bác cụm từ "chiến sĩ vô danh".

+ Ông kể chuyện ngày Hồ Chí Minh mất, Hà Nội đã chìm trong nước mắt như thế nào. Nhiều thanh niên đã lên tàu liên vận đi học nước ngoài, nghe tin Hồ Chí Minh mất đã quay về để nhập ngũ.

+ Bài viết về ngày ông trở về Hà Nội sau chiến tranh đặc biệt cảm động. Ông tả bữa cơm đoàn tụ lặng lẽ như thế nào, khép cửa sổ, tắt bớt đèn, gặp nhau vui mà không dám reo, vì nhà hàng xóm nhiều con em không trở về. Bạn bè lớp cũ gặp nhau thì chỉ còn mình ông là con trai. Tết năm ấy, thay vì mở nhạc quân hành, thì Hà Nội mở Mùa xuân đầu tiên, Bài ca hy vọng. Rạp chiếu phim cũng thay những bộ phim ca ngợi chiến công bằng những bộ phim ẩn chứa tình yêu hoà bình như Con chim vành khuyên, Khi đàn sếu bay qua...

+ Tôi quan tâm hơn tới các bài ông viết về các tác phẩm, các nhà văn khác. Ông đánh giá rất cao Sống mòn của Nam Cao, Những ngày thơ ấu của Nguyên Hồng, Đôi bạn của Nhất Linh, Hồn bướm mơ tiên của Khái Hưng, Thời xa vắng của Lê Lựu. Tôi cũng lưu lại một số tác phẩm khác mà ông thích để tìm đọc: Lạc rừng của Trung Trung Đỉnh, Tấm ván phóng dao của Mạc Can, Cá voi trầm sát của Mai Ninh, Mùa hè năm Petrus của Lê Văn Nghĩa. Ông cũng đặc biệt ca ngợi bản dịch Trăm năm cô đơn của dịch giả Nguyễn Trung Đức.

+ Bảo Ninh ca ngợi thơ Nguyễn Quang Thiều và Trần Anh Thái. Nguyễn Quang Thiều quá nổi tiếng, còn Trần Anh Thái tôi chưa nghe tên bao giờ.

+ Bảo Ninh kể chuyện Nguyễn Tuân là người lớn duy nhất ngăn cản đám trẻ con ném đá các phi công Mỹ bị bắt sống.

+ Bảo Ninh rất "đỏ". Các thành phần đang đấu tố ông nếu đọc các tạp bút của ông chắc sẽ nguôi ngoai phần nào.

+ Bảo Ninh rất hay dùng từ "cố nhiên".