" Người đầu tiên xuống mượn sách là chị Thu. Mình nhớ lần ấy chị mượn cuốn Bình minh mưa. Mình ngó chị thắc mắc rằng cuốn sách ấy in từ lâu lắm rồi. Chị Thu bảo chị muốn đọc lại, chị yêu cái ông Pau-tốp-xky đến mê mệt. Mình tìm sách cho chị, phát hiện ra có đến ba bản, một bản cũ, hai bản mới in lại. Mình đưa cho chị bản mới, hơi có chút coi thường. Mình nghĩ người thích Bình minh mưa chắc chắn là loại tâm hồn lãng mạn rẻ tiền. Để kiểm chứng, mình dò lại sổ mượn của chị Thu và thấy mình chính xác. Chị ưa đọc loại tình cảm, hơi đèm đẹp, kiểu Đô-đê, Pút-xkin, Sa-gan, Thạch Lam, Khái Hưng, có dấn thêm chút nữa thì cũng chỉ đến độ bi lụy như Ai-ma-tốp là cùng. Duy nhất có một tên sách lạc khỏi dòng đó, chính là cuốn Miền đất quả vàng."
Trong danh sách kể trên, tôi có trót thích Pút-xkin và Thạch Lam.
Tất nhiên, đây là quan điểm của nhân vật của Nguyễn Bình Phương, còn bản thân NBP có nghĩ thế không thì khó mà biết.
+ Đọc NBP thì đoán NBP thích (và chịu ảnh hưởng) hai người này: W. Faulkner và G.G. Marquez.
+ Phạm Thị Hoài cũng có lần "tẩn" Pau-tốp-xky trong Thiên sứ:
"Hai cuốn sách quyết định bộ mặt tinh thần của cả một thế hệ. Con đẻ của thế hệ ấy, không thành những Ruồi Trâu thì thành Pavel Kortshagin, đi dứng, nói năng, tư duy, sống và yêu đương trong bộ đồng phục tinh thần may sẵn, hiệu Voynich hay Ostrovsky. Có vài mẩu tinh thần khác phụ thêm, tạo cảm giác nào đó như thể phong phú và sinh động trong khuôn khổ, đại loại “Jane Eyre”, mélodrame lâm li hậu hĩnh, “Nam tước Phôn Gôn-rinh”, mélodrame lâm li không hậu hĩnh cho lắm, hay Pautovsky – Bông hồng vàng, mélodrame ngọt ngào cố tỏ vẻ anti-mélodrame thông tục."
+ Vừa đọc lại Xe lên xe xuống, tôi vừa cố hình dung các thao tác của dịch giả nếu dịch cuốn sách sang tiếng Anh. Sẽ có vô số khó khăn và nếu giải ra được thì cũng cần kha khá cước chú! Ví dụ :"Ở miền núi người ta thích lăng-cu-dơ vì xe gầm cao, máy khỏe." Dịch giả, cứ cho là một người Anh hay Mỹ thạo tiếng Việt, có khi google mướt mồ hôi chưa ra chữ "lăng-cu-dơ"; trong khi độc giả Việt thì nhanh chóng luận ra lăng-cu-dơ là Land Cruiser! Ví dụ 2: "Tàn cuộc nhậu, Trang kéo cả bọn đi hát karaokê." Câu này dịch ra tiếng Anh thì đơn giản, tuy nhiên có lẽ cần chú thích "karaoke: nơi người Việt thường tụ tập ca hát sau khi ăn uống, thường dành cho một nhóm bạn bè. Tuy vậy, một số điểm hát karaoke có thể biến tướng thành nhà thổ." Ví dụ 3: "Các bác đến bốc mộ phải không?". Cái đoạn bốc mộ, cải mả này, người Việt trong miền Nam chưa chắc đã hiểu, nên ắt dịch giả phải chú thích dài dòng.
Nói chung, dịch NBP sẽ rất khoai.
+ Nói vậy, nhưng nhà văn viết trước nhất cho độc giả của thứ tiếng của mình đọc. Nếu gọt lại cho dễ dịch, thì như Eco nói, thứ văn ấy sẽ giống như bữa ăn của các hãng máy bay: ăn thì cũng được, không độc hại gì nhưng vô vị.
