Coetzee phang Marai Sandor

Chủ đề đọc sách năm nay của tôi là Áo-Hung. Từ đầu năm đến giờ đã đọc Zsigmond Moricz, Peter Nadas, Antal Szerb, Joseph Roth, Thomas Bernhard mỗi người một hai cuốn. Tên mấy ông này chia sẻ điểm chung là không thể gõ đúng nếu không nhìn thật kỹ. Tên mấy ông Hung đúng ra còn có mấy dấu như dấu sắc nữa. Áo, nổi nhất ở Việt Nam ắt là Stefan Zweig, ông này được các dịch giả chiếu cố, dịch cũng gần chục cuốn rồi chứ không ít. Hung, nổi nhất là Marai Sandor, 5-6 cuốn đã dịch. Entry này là để dìm hàng Marai Sandor.:)

Thực ra, dìm hàng Marai Sandor là Coetzee chứ tôi trình nào mà dìm. Những nhận xét của Coetzee về Marai Sandor mà tôi trích dưới đây là trong bài tiểu luận Sandor Marai trong tập Inner Workings.

+ Về Những ngọn nến cháy tàn: "The book reads like a sometimes clumsy narrative transcription of a stage play."  Kiểu như xem một vở kịch, rồi chép lại lời thoại, mà chép một cách vụng về.  Trong một chỗ khác thì Coetzee nhận xét ngôn ngữ trong cuốn này là cliche - sáo mòn.

+ Về Ngọn gió thổi từ phương Tây, một tập du ký, đầu tiên Coetzee có một nhận định rất đáng chú ý về thể loại du ký: "One test of quality of travel writing is whether it offers the natives a new perpestive on themselves." Muốn biết du ký hay hay dở, thỉ coi thử nó có mang lại cho dân bản xứ mới hiểu biết mới, cái nhìn mới nào về chính họ không. Và câu tiếp theo, Coetzee nhận xét: "This is a test that Marai fails." Tại vì, những thông tin mà Marai đưa ra về Hoa Kỳ giống như là lấy từ "American newspaper" hơn là từ "personal observation", còn các bình luận của ông thì "rarely fresh or striking". Thiệt là hiểm. Cho nên du ký luôn là thể loại dễ viết mà khó hay, viết thì phải có quan sát cá nhân chớ đừng có chép từ báo, Google, hay cẩm nang du lịch. Còn bình luận, phải ráng nghĩ ra bình luận nào mới mẻ; mà nghĩ ra cái mới mẻ có bao giờ dễ đâu.

+ Bây giờ sang cuốn tiểu thuyết tự sự Lời bộc bạch của một thị dân. Đây là những từ mà Coetzee dành cho cuốn này: "episodic and lacking in drama". Episodic từ episode mà ra, ở đây chắc là ngắt quãng, lởm chởm. Lacking in drama: thiếu kịch tính. Thiệt ra là hồi ký thì cũng khó mà có nhiều kịch tính, trừ phi cuộc đời của người kể phải rất nhiều cao ốc công viên. Nhưng nhận xét tiếp mới đau: " it is short on observation and superficial it its judgements". Hỡi ôi, quan sát thì ít ỏi, mà phán xét thì hời hợt.

+ Về cuốn Casanova ở Bolzano, Coetzee nhận xét: "... like Embers, [it] reveals an author more at home in the theatre of the nineteenth century than in the novel." - Cũng giống như Những ngọn nến cháy tàn, cuốn này cho thấy một ông tác giả thoải mái hơn trong nhà hát thế kỷ mười chín hơn là trong cuốn tiểu thuyết!

+ Và đây là đòn chốt hạ cho Marai Sandor: ".. His conception of the novel form was nevertheless old-fashioned, his grasp of its potentialities limited, and his achivements in the medium consequently slight." Câu này khỏi dịch cho đỡ phũ!